گاو دریایی تنها گونه پستاندار دریای عمان در حال انقراض است ، دوگونگ‌ها در کشور عزیزمان ایران اوضاع مناسبی ندارند

به گزارش حوزه محیط زیست گروه اجتماعی گروه تحریریه سایت جوان؛ سفری کنیم به جنوبی ترین قسمت کشورمان، جایی که جنگل‌ها و جزایر قشنگی در آن نهفته هست. قسمتی از دل دریای عمان و خلیج فارس، خلیجی که میزبان هزاران و یا شاید میلیون‌ها گونه دریایی و آبزی است.

عبارات مهم : دریایی – تجهیزات
محیط زیست دریایی و تنوع زیستی موجود در آن در کشور ما همواره نسبت به محیط طبیعی و انسانی کمتر مورد توجه بوده هست. با وجود تنوع و ارزشمندی گونه ها از جمله گاوهای دریایی و آبزیان در جنوب کشور، ولی تاکنون مطالعات و طرح های حفاظتی چندانی بر روی آن ها صورت نگرفته است.

منطقه حفاظت شده است حرا در تنگه خوران در غرب جزیره قشم، منطقه حفاظت شده است مند در بوشهر و خلیج گواتر دریای عمان از جمله مناطقی هستند که گونه هایی همچون گاو دریایی در آن ها مشاهده شده است است.

بیوگرافی گاو دریایی

گاوهای دریایی با نام علمی Dugong پستانداران آبزی و بزرگی هستند که شباهت زیادی به فک ها دارند. گاو های دریایی دارای جثه‌ استوانه‌ای شکل و دارای پوستی صاف و ضخیم هستند و سطح بدن آن ها بدون مو و صیقلی هست. فقط موهای نازک و کوتاهی در پهلوها و دم و موهای کلفت در دو طرف لب این جانوار دیده می شود. دریچه های سوراخ بینی با حاشیه مواج در بالای خرطوم جانور وجود دارد.بالغین این گونه 10 تا 14 دندان دارند که دندان های آسیاب آن ها فاقد ریشه، بدون مینا و گرد هستند.گاوهای دریایی نر دارای 2 دندان نیش بزرگ هستند که چون زیر لب های گوشتی حیوان قرار دارند به مشکل دیده می شوند. حداکثر اندازه این گونه پستاندار 3/3 متر و حداقل وزن گونه بالغ بر 400 کیلوگرم هست. نوزاد گاو دریایی بین یک تا 5/1 متر طول و حدود 20 کیلوگرم وزن دارد.

این جانور بسیار کم رو و منزویست و زیاد اوقاتش را در کف آب دراز می کشد و جهت تنفس به سطح آب می آید. این پستاندار دریایی گیاهخوار است و در مناطق شنی،گیاهان و علف های دریایی را با پوزه اش از ریشه خارج می کند و بعد از تکان دادن و دور کردن شن ها و رسوب ها آن‌ها را می خورد.

فاصله بین بارداری این گونه 3 تا 4 سال هست، این در صورتی است که اوضاع غذایی و محیطی آن در شرایط مطلوبی باشد، این کندی تولید مثل حاکی از حساسیت بالای این حیوان نادر به محیط خود است که بعد از به دنیا آمدن نوزاد، پدر و مادر با هم از آن مراقبت می کنند. طول عمر گاوهای دریایی حدود 70 سال است و تولید مثل این جاندار در تمام فصول سال صورت می گیرد. این گونه تک زا است و مدت بارداری آن حدود 11 ماه است.

دریای عمان با ارزش ترین دریا از لحاظ تنوع زیستی

به جرأت می توان گفت که دریای عمان از بابت تنوع زیستی مهم‌ترین و ارزنده ترین دریا جهت کشور عزیزمان ایران محسوب می شود و به علت همجواری با اقیانوس هند از تنوع زیستی بی نظیری برخوردار است و به علت وجود جنگل های حرا در این دریا مهم‌ترین زیستگاه جهت انواع جانوران خشکی و آبزی است که براساس برآورد پژوهشگران مجموعه UNEP با همان برنامه محیط زیست شرکت ملل متحد، تعداد دوگونگ های خلیج فارس 5700 مورد تخمین زده شده است که این به آن معناست که بزرگترین جمعیت دوگونگ ها در این مناطق زیست می کنند.

گاو دریایی تنها گونه پستاندار دریای عمان در حال انقراض است ، دوگونگ‌ها در کشور عزیزمان ایران اوضاع مناسبی ندارند

دکترنبوی نخستین شاهد لاشه گاو دریایی

اولین بار لاشه این گونه در سواحل خورموسی در استان خوزستان در سال 1363 مشاهده شد، ولی بعد از آن تا مهرماه سال 1391 هیچ نشانه ای از وجود گاو دریایی در آب های جنوب کشور بدست نیامد.

کمبود امکانات عامل اطلاع نداشتن از اوضاع جمعیتی گاو های دریایی است

گاوهای دریایی در آب های خلیج فارس و دریای عمان طی سال های اخیر بسیار کمیاب شده اند و با ادامه روند فعلی این گونه نیز در سال های آینده رو به انقراض می رود.
این گونه زیاد در آب های کم عمق خلیج فارس و دریای عمان زیست می کند و احتمال وجود این پستاندار در آب‌های سواحل چابهار، خلیج گواتر، سواحل پسابند و بریس زیاد است.

در حال حاضر قوانین سختگیرانه جهت حمایت از این پستاندار آبزی وجود دارد که متاسفانه به اندازه کافی از این گونه حمایت نمی شود.

تحقیقات در خصوص اوضاع زیستگاه جمعیت و پراکنش گاوهای دریایی در آب های ساحلی بریس و خلیج گواتر به وسیله کارشناسان محیط دریایی استان سیستان و بلوچستان صورت گرفته هست، اما به علت عدم وجود امکانات و تجهیزات مناسب گشت و کنترل دریایی و نیروی متخصص و اجرایی به درستی از اوضاع جمعیتی این جاندار اطلاعی در دست نیست و گاهی آماری که اعلام می شود تخمینی بوده و کمکی به اوضاع زیستی و حفاظت این حیوان نمی کند.

گاوهای دریایی آب‌های خلیج فارس و دریای عمان طی سال‌های اخیر بسیار کمیاب شده‌ و با ادامه این روند در معرض نابودی و انقراض قرار می‌گیرند.

اشرف علی حسینی، مدیر اداره محیط زیست چابهار، ابعاد دیگری از این مساله را مطرح می کند: در بحث محیط زیست دریایی، کمبود امکانات مساله مهم هست. طول نوار ساحلی ما حدود ۵۵۰ کیلومترمربع هست، منتهی تجهیزات مناسب جهت حفاظت نداریم. کمبود نیرو نیز یکی از پرسشها جدی هست. در بحث حفاظت از پستانداران دریایی از جمله گاوهای دریایی در عین اینکه تجهیزات خاص و اختصاصی مورد نیاز هست، به نیروی آموزش دیده هم نیاز داریم. به عنوان مثال ما به شناورهایی نیاز داریم که بتوانند در محدوده خاصی تردد داشته باشند.

40 درصد گاو دریایی در آب های شیخ های عرب

حدود 40 درصد جمعیت گاوهای دریایی در آب های ابوظبی یکی از شیخ نشین های امارات متحده عربی گزارش شده است است و همین مساله باعث شده است تلاش های جهانی جهت حفاظت از گاوهای دریایی در این مناطق زیاد شود.

گاودریایی در فهرست آسیب پذیراتحادیه بین المللی

بر اساس آخرین ارزیابی های انجام شده است در سال 1388 گاوهای دریایی در رده آسیب پذیر فهرست سرخ اتحادیه بین المللی حفاظت از محیط زیست و منابع طبیعی جای گرفتند که این مساله نشان می دهد این گونه در حیات وحش در حال انقراض است.

برنامه حفاظت از گاوهای دریایی کنوانسیون بن، دوگونگ ها را در پیوست شماره دو خود قرار داده است و فعالیت بین المللی که به منظور حفاظت از این گونه انجام می شود، قطعا می تواند جهت حفظ جمعیت آن‌ها موثر باشد. ولی فعالیت مشارکتی مشمول بر کل قلمرو مهاجرتی این گونه می شود. نشست های بین المللی که در سال های گذشته انجام شد، دقیقا به منظور تبین طرح های مدیریتی و جهت حفاظت هر چه بهتر از این گونه بود.

مهم‌ترین خطراتی که گاو دریایی را ترساندن می‌کند

کاهش منابع غذایی به علت آلودگی آب ها به وسیله فاضلاب، مواد شوینده، ایجاد تاسیسات نمک زدایی آب دریا و دیگر عوامل آلوده کننده آب، آلودگی بی رویه آب ها، گسترش بنادر، ایجاد اسکله ها، احداث جزایر مصنوعی، تردد شناورها و کشتی ها و برخورد آن ها با گاوهای دریایی در هنگام حرکت و به دام افتادن در تورهای صیادان از جمله مهم‌ترین خطراتی هستند که این گونه دریایی را در خلیج فارس و دریایی عمان ترساندن می کنند. وضعیت این گونه در فهرست اتحادیه جهانی حفاظت (IUCN) در طبقه آسیب پذیر (VU) قرار دارد.

انتهای پیام/

واژه های کلیدی: دریایی | تجهیزات | گواتر | دندان | جمعیت | اخبار محیط زیست | گاوهای دریای | گونه درحال انقراض