, چرخش شیخوخیت، نور&quot، به &quot، نوق&quot، از &quot

چرخش شیخوخیت؛ از "نوق" به "نور"

عبارات مهم : انتخابات ریاست جمهوری

به گزارش ایسنا، با درگذشت آیت الله اکبر هاشمی رفسنجانی فضای سیاسی جمهوری اسلامی قطعا یکی از وزنه های مهم خود را از دست داد. استوانه ای که مرکز ثقل دو جناح سیاسی مهم کشور و پدر معنوی جریان جدید ولی ریشه دار ایجاد شده است یعنی اعتدال گرایی به حساب می آمد. البته اعتدال جهت یک رجل سیاسی همچون هاشمی معنای تازه ای نبود ولی شاید بزرگترین میراثی که توانست در این سال های نهایی عمر از خود به جا بگذارد نهادینه کردن این اعتدال در جامعه بود.

, چرخش شیخوخیت، نور&quot، به &quot، نوق&quot، از &quot

نهالی که هاشمی سال ها قبل در خاک سیاست ایرانی کاشت در سال ۹۲ به بار نشست تا شیخ دیپلمات، ردای ریاست جمهوری را بر تن کند و خیال هاشمی را راحت، تا جایی که بگوید «حالا دیگر می توانم با خیال راحت بمیرم». با روی کار آمدن دولت اعتدال و پس از آن مجلسی که اکثریت آن از معتدلین دو جناح تشکیل شدند، سمت و سوی جناح های سیاسی کشور هم عوض شد.

دهه جدید سیاست ایرانی دیگر از مرزهای چپ و راست و اصلاح طلبی و اصولگرایی گذشته است. دوران جدید، زمانه تقابل اعتدال و افراط گرایی است. از هر دو جناح مهم دهه های گذشته سیاسی کشور افراطیونی سربرآورده اند که معتدلین را مجبور به ائتلاف در مقابلشان کرده اند. شاید پیش قراول این اعتدال شیخ اکبر هاشمی رفسنجانی بود.

پراگماتیست، کاریزماتیک، صریح‌اللهجه و مدافع همیشگی اسلام و جمهوریت؛ این‌ها خصوصیاتی است که با شنیدن نام شیخ علی‌اکبر ناطق‌نوری به ذهن متبادر می‌شود. مدیر دفتر ب

کسی که از راست سنتی برخاست و در آخرهای عمر، مواضعش به مذاق چپ مدرن هم خوش می آمد. سیاستمداری که همواره شعار اعتدال سرمی داد و البته در عمل هم نشان داده بود که برایش چپ و راست معنایی ندارند و زیاد روی میانه روی تکیه می کند. همین منش سیاسی هاشمی بود که در انتخابات ۹۲ از سیدمحمد خاتمی تا اکبر ناطق نوری و از محمدرضا عارف تا علی لاریجانی را حول محور حسن روحانی جمع کرد.

اما شامگاه یک شنبه ۱۹ دی ۹۵ عمود خیمه اعتدالیون افتاد. هاشمی رفسنجانی درگذشت تا معتدلین بی سر شوند. حالا تنه ای _البته تنومند_ باقی مانده که نیاز به سر دارد. ولی کدام سیاستمداری است که عبای شیخ اعتدال بر تنش گشاد نباشد؟ چه کسی می تواند جایگاه معنوی “آیت الله” را که بیش از ۳۰ سال بر آن تکیه زده بود، پر کند؟ شیخوخیت سیاسی معتدلین پس از هاشمی برازنده کیست؟

نگاهی به سیاسیون رده بالای حال حاضر کشور و مقایسه آن ها با “آیت الله” درگذشته بیش از همه نام یک نفر را به ذهن می رساند. یک شیخ کشتی گیر. کسی که در میانه میدان زورخانه کباده می کشد و سال هاست که از تنگ نظری انتقاد و با موج گرایی مخالفت کرده است. شیخی که نه تنها در سوگ هاشمی در قاب تلویزیون اشک ریخت و از او و منشش دفاع کرد بلکه برعکس بسیاری از کسانی که تنها بعد از فوت به تمجید از هاشمی پرداختند، سال ها پیش از آن هم، از حامیان پروپاقرص و مدافعان هاشمی بود.

, چرخش شیخوخیت، نور&quot، به &quot، نوق&quot، از &quot

ناطق راجع به رابطه اش با هاشمی می گوید: رابطه بنده با آقای هاشمی یک رابطه قدیمی است و سابقه دوستی ما هم مربوط به سال ۴۲ و شروع مبارزه در قم است و من از آنجا که آقای هاشمی را از پیشکسوتان انقلاب و مبارزه می دانم، به همین مناسبت احترام خاص ای جهت ایشان قائل هستم. نقش آینده ساز آقای هاشمی رفسنجانی با آن قابلیت های فردی منحصر به فرد در مبارزات قبل از انقلاب و پس از آن در اداره جنگ و دوران سازندگی و سایر مقاطع انقلاب اگر نگوییم بی نظیر باید گفت کم نظیر است. بنده فارغ از رفاقت بیش از نیم قرنی که با ایشان دارم همواره ایشان را به خاطر دلبستگی ارزش به مبانی اصولی انقلاب، تعهدشان به رهبری نظام، آن هم در سخت ترین شرایط و پایبندی ارزش به مصالح ملی واقعا تحسین کرده ام. روابط ما هم اگر چه خبر خوبی جهت افراد بددل نیست ولی روابط گرم و صمیمانه ای است.

شیخ نور پیش از انقلاب از مبارزین مهم انقلابی بود و بارها به زندان افتاد و ممنوع المنبر شد. همان کسی که در ۱۲ بهمن ۵۷ هنگام صحبت امام (ره) در بهشت زهرا کنار ایشان بدون عمامه ایستاد و با فریادهایش جمعیت را آرام کرد و پس از سخنرانی، رهبر کبیر انقلاب را از فشار جمعیت نجات داد و با لطایف الحیل به منزل آقای کشاورز (از بستگان امام) برد. همان مردی که در خرداد ۶۸ پیکر امام (ره) را از میان جمعیت نجات داد و باز عمامه از سرش افتاد تا به پیکر بی جان مرادش هتک حرمت نشود.

پراگماتیست، کاریزماتیک، صریح‌اللهجه و مدافع همیشگی اسلام و جمهوریت؛ این‌ها خصوصیاتی است که با شنیدن نام شیخ علی‌اکبر ناطق‌نوری به ذهن متبادر می‌شود. مدیر دفتر ب

ناطق در دولت موقتی که مهدوی کنی سرپرست آن بود، وزارت کشور را به عهده داشت و انتخابات مجلس دوم را برگزار کرد و در دولت اول میرحسین موسوی پس از سیدکمال الدین یادآورنیک روش به وزارت کشور رسید. او در مجالس اول، سوم، چهارم و پنجم هم نماینده بود و ریاست مجالس چهارم و پنجم را به عهده داشت.

اوج شهرت سیاسی ناطق به سال ۷۶ بازمی گردد. زمانی که در قامت مدیر مجلس پنجم پا به مسابقه های انتخابات ریاست جمهوری گذاشت و به عنوان نماینده مهم جناح راست در برابر سیدی از جناح چپ ایستاد. او آن وقت چوب تبلیغات منفی و موج ایجادشده را خورد. بسیاری تلاش کردند شیخ راستگرا را که خود را سیاست مداری میانه رو معرفی می کرد،به عنوان صورت ای خشن معرفی کنند.

, چرخش شیخوخیت، نور&quot، به &quot، نوق&quot، از &quot

ناطق آن وقت هم ارادتش را به هاشمی نشان داد و در زمانه ای که ضدیت با هاشمی به یک ارزش تبدیل شده است بود دولت احتمالی اش را ادامه دولت هاشمی معرفی کرد. ناطق البته پس از حماسه دوم خرداد، قافیه را به سیدمحمد خاتمی باخت تا دولت هاشمی به دست اصلاح طلبان بیفتد. شیخ نور از همان روز عطای کاندیداتوری در انتخابات را به لقایش بخشید و قسم خورد که دیگر در هیچ انتخاباتی شرکت نکند. هر چند او با تبریک سریعش به مدیر جمهور اصلاحات به پشت میز ریاستش در مجلس بازگشت و به گواهی بسیاری از دولتمردان خاتمی، بیشترین همکاری را با دولت رقیب داشت تا نشان دهد در سیاست ورزی هم می توان مرام پهلوانی را رعایت کرد.

درست است که ناطق خود را از به معرض رای مردم گذاشتن کنار کشید ولی سیاست دست بردارش نبود. او به عنوان یکی از وزنه های جامعه روحانیت مبارز که بااهمیت ترین تشکل جناح راست به حساب می آمد تلاش کرد راست سنتی را احیا کند. جناح راستی که حالا در برابر اصلاح طلبان، اصولگرا خوانده می شد. ناطق همانند هاشمی که روزگاری احمدی نژاد را به عنوان فرماندار اردبیل معرفی کرده بود، این شورشی آینده را به عوان شهردار پایتخت ایران به اصولگرایان معرفی کرد.

انتخابات ریاست جمهوری جمهوری ۸۴ زمانه ای بود که اصولگرایان تلاش داشتند پس از هشت سال دوباره قدرت را در دست بگیرند. کاری که پیش از این با پیروزی در انتخابات شورای شهر پایتخت ایران قدم اولش برداشته شده است بود. این بار ناطق میدان داری کرد و با تشکیل شورای هماهنگی نیروهای انقلاب تلاش داشت تا اصولگرایان را به کاندیدایی واحد برساند. آن وقت هنوز شیوخ و ریش سفیدانی همچون مهدوی کنی و عسگراولادی زنده بودند و امید به وحدت در جناح راست وجود داشت. با فراجناحی عمل کردن هاشمی که البته در نهایت و در دور دوم به حمایت اصلاح طلبان تن داد، علی لاریجانی به عنوان کاندیدای مورد نظر شورای هماهنگی معرفی شد ولی هر کدام از کاندیداهای اصولگرا داعیه پیروزی داشتند و عملا تلاش ناطق با شکست مواجه شد تا بگوید که “از این به بعد در سیاست تنها عمل می کنم”.

به هر حال با حمایت نسل جدیدی از جناح راست محمود احمدی نژاد به قدرت رسید و دوران هشت ساله اش نشان داد که معادلات اصولگرایی و حتی اصلاح طلبی را به هم زده است. ناطق راجع به علت نپذیرفتن احمدی نژاد به عنوان کاندیدای شورای هماهنگی گفته بود که «بنده خطاب به آقای احمدی نژاد گفتم که آقای احمدی نژاد من حرف های شما را خیلی دقیق گوش دادم حقیقتا هرچه دقت کردم، هیچ نفهمیدم. یا سطح معلومات شما خیلی بالاست و ما نمی فهمیم شما چه می گویید یا اینکه حرف های بالاابری می زنید».

احمدی نژاد که خود را نماد مبارزه با اشرافیت معرفی می کرد در مناظره های جنجالی انتخابات ۸۸، شاید به تلافی موضع ناطق که تصریح کرده بود که “جامعه روحانیت هیچ مصوبه ای در حمایت از هیچ یک از کاندیداها نداشته و موضع ما در این زمینه سکوت و دعوت به همکاری حداکثری است”، ناطق را هم در ردیف اشراف سیاسی قرار داد. با این کار فرزند ناخلف جریان اصولگرا علیه بزرگان قوم و سکوت مصلحت اندیشانه سایر اصولگرایان، قهر ناطق از انتخابات به قهر او از سیاست منجر شد. شیخ نور همانند هاشمی از جلسات جامعه روحانیت مبارز کنار کشید ولی اصولگرایان سرمست از پیروزی ۸۸ به سراغش نیامدند تا بیش از پیش از جناح راست دور شود. البته حوادث سال ۸۸ کم کم فضای سیاسی کشور عزیزمان ایران را از راست و چپ به سمت افراط و اعتدال کشاند.

محمدرضا باهنر که از زعمای جناح راست به حساب می آید با اشاره به تلاش های ناموفق جریان اصولگرایی جهت بازگرداندن ناطق نوری به مدیریت جناح راست در این زمینه یادآور می شود: ایشان دلایل مختلفی دارد. یک سری از این دلایل مربوط به درشت گویی های آقای احمدی نژاد است که معتقدند آن گونه که شایسته بود در برابر این درشت گویی ها مورد حمایت اصولگرایان قرار نگرفت. در قضیه هجمه های آقای احمدی نژاد نسبت به آقای ناطق، ما اصولگرایان باید جدی تر موضع گیری می کردیم. البته تاکید می کنم که دلایل عدم میل به آقای ناطق جهت بازگشت به عرصه سیاسی، صرفا به این امر منحصر نمی شود.

با سپری شدن آن دوران هشت ساله، بسیاری از سیاسیون از ادامه افراط در هر دو جناح احساس خطر کردند و شاید به همین علت بود که با میان داری اکبر هاشمی رفسنجانی، دو کاندیدای رقیب سال ۷۶ یعنی سیدمحمد خاتمی و علی اکبر ناطق نوری بر سر کاندیداتوری حسن روحانی به توافق رسیدند تا شاید کشور از سقوط به دره ورشکستگی نجات پیدا کند. با پیروزی روحانی در انتخابات، امثال ناطق دوباره به میدان آمدند تا علاوه بر بازگو کردن آنچه در آن هشت سال بر مملکت رفت، از مظلومیت انقلابیون اصیل سخن بگویند.

نظرات اعتدالی ناطق را می توان از این صحبت ها یافت که می گوید: نه چپ و نه راست و نه اصلاح طلب و نه اصولگرا اکثرشان قاعده بازی را بلد نیستند. درکشورهای متفاوت هنگامی که یک حزب پیروز می شود به صورت طبیعی مدیر جمهور یا نخست وزیر، وزرا و معاونین مدیر جمهور و حتی مشاوران، از آن حزب گزینش می شوند، ولی بدنه کارشناسی حفظ می شود و رده های پایین دست نمی خورد. یا به خاطر قانونی که دارند، این کار را نمی کنند و یا به خاطر فرهنگی که دارند. به هر حال بدنه کارشناسی را حفظ می کنند، ولی در کشور ما چپ سر کار می آید قلع و قمع می کند، حتی فراش فلان مدرسه در فلان جا را نیز عوض می کند. موقعی هم که راست بر سر کار می آید آن هم همین گونه عمل می کند. ما ۳۵ سال است که با سر کچل می خواهیم اوستا (استاد) شویم. من این عملکرد را قبول ندارم.

او در پاسخ به پرسش دانشجویی مبنی بر این که ما بالاخره نفهمیده ایم که شما عضو کدام جریان و جناح هستید به شوخی می گوید که به این زودی ها نمی فهمید و البته ادامه می دهد: من سال ۶۰ در عین حال که عضو حزب جمهوری بودم، وزیر کشور بودم و اکنون بعد از ۳۳ سال، ماهی یک دفعه با استانداران وقت خودم جلسه دارم. شما تحقیق کنید که ترکیب استانداران من درسال ۶۰ چگونه بود و این که آن ها اکنون در کجا مشغول به کار هستند. هم اصولگرا، هم اصلاح طلب و معتدل در بین آن ها هستند.

از طرفی همراهی او با هاشمی پیش و پس از درگذشت “آیت الله” روشن است. ناطق در مهر ۹۳ و در مراسم درگذشت یکی دیگر از اعتدالیون (مرحوم دعاگو) در دفاع از مقام هاشمی، تصریح می کند: امروز کمتر روحانی و شخصیتی را سراغ دارم که نقش آفرین تر از هاشمی رفسنجانی در انقلاب بوده باشد. هاشمی از اول مبارزه و طلبگی با امام (ره) بود و نقش آفرینی او را در قم می دیدیم. متاسفانه زمانه ای شده است که با رهبران دینی و بزرگان خود برخورد بدی می کنیم. من به یاد اوایل انقلاب می افتم که عده ای با شهید بهشتی مخالف بودند و علیه او جو ایجاد می کردند.

وی همچنین راجع به بعضی مدعیان امروزی خاطرنشان می کند: شهید بهشتی هر لحظه می گفت که جاذبه باید بی نهایت باشد و دافعه در حد ضرورت. متاسفانه منش بعضی ها امروز برعکس است یعنی به حد بی نهایت دافعه دارند و جاذبه ارزش در حد ضرورت هم نیست. بعضی ها که هیچ پیشینه درخشانی ندارند و یا در وقت مبارزات بوده اند ولی ساکت بوده اند امروز مدعی شده است اند. معصوم می فرماید که بعضی چوب ولایت را می خورند و بعضی نان ولایت را می خورند. بعضی ها موج سوار و هواشناس هستند.

او با اشاره به این که هاشمی رفسنجانی از پیشتازان انقلاب بوده است، یادآور می شود: روزی در منزل مرحوم فلسفی بودیم که هاشمی که تازه از زندان آزاد شده است بود آمد. آقای فلسفی گفت که آقای هاشمی شنیده ام که شما را خیلی شکنجه کرده اند. هاشمی لبخندی زد و گفت که من آدم مقاومی هستم و بنیه ام خوب است. آمده ام خدمت تان که بگویم به فکر زندانیانی که گرفتارند و شکنجه شده است اند باشید.

از طرفی ناطق در مراسم هفتم درگذشت هاشمی هم تاکید می کند: خیلی بد است که تا هنگامی که شخصیت ها هستند به آن ها توهین کنیم و هنگامی که رفتند بر سر خود بزنیم. بعد از انقلاب هم که با بهشتی آن گونه واکنش‌ها کردند به گونه ای که به عنوان مدیر دیوان عالی کشور از مشهد تا پایتخت ایران هیچ جا به جز یک شهر راهش ندادند تا صحبت کند ولی هنگامی که به شهادت رسید، شهید مظلوم شد. آخرین این شخصیت ها هم مرحوم هاشمی است و حالا باید ببینید بعد از آن نوبت چه کسی می رسد.

جالب است که وی در مراسم هفتم هاشمی با اشاره به شکنجه هایی که هاشمی در زندان های شاه مجبور شد، همان خاطره منزل مرحوم فلسفی را یادآوری و اظهار می کند: هاشمی بعد از مدت ها که از زندان آزاد شد به منزل مرحوم فلسفی آمد. آقای فلسفی به او گفت که شنیده ام شما را خیلی شکنجه کرده اند که او در جواب گفت که من آدم مقاومی هستم و بنیه ام خوب است. از من که گذشت ولی آمدم بگویم به فکر زندانیانی که گرفتارند باشید.

ناطق مانند هاشمی در حمایت از زنان هم صحبت هایی مطرح کرده و به عنوان نمونه در دی ۹۴ در همایش راهکارهای همکاری حداکثری مردم در انتخابات با اشاره به بحث های مطرح شده است در خصوص ۳۰ درصد سهم زنان در مجلس عنوان می کند: من با بحث ۳۰ درصد سهم زنان در مجلس آینده موافق نیستم؛ زیرا نباید زن ها را محدود کنیم و نباید تفاوتی بین زنان و مردان قائل باشیم. ممکن است که مردم به بیش از این تعداد رای دهند و بیش از ۳۰ درصد از زنان و وارد مجلس شوند. نباید تبعیضی در این خصوص قائل شویم.

ناطق همچون هاشمی با وجود اعتقاد عملی به مبانی نظام، به بسیاری از امور جاری کشور انتقاد می کند و به عنوان نمونه در مراسم احیای سال ۹۵ در حرم امام (ره) با طرح پرسش هایی از اوضاع امروز جامعه اظهار تصریح می کند: امروز استقلال و امنیت داریم و این یک نعمت است ولی آیا قدرش را می دانیم؟ آیا دستگاه قضای ما اسلامی است؟ آیا در ادارات ما ارزش مردم حفظ می شود؟ چرا مردم باید امثال من را ببینند تا مشکلشان حل شود؟ در ٣٧ سال گذشته در بسیاری از پرسشها سیر قهقهرایی داشته و با این اوضاع نمی توانیم ادعا کنیم که جهت دیگران الگو هستیم.

شیخ نور همانند هاشمی از مدافعان دولت روحانی است و در شهریور ۹۳ در شورای عالی اداری استان اصفهان با بیان اینکه دولت کنونی موجب ایجاد آرامش در کشور شده است است، بیان می کند: امروز یک مدیر جمهور عاقل و متدین در کشور وجود دارد. من روحانی را ۵۰ سال است که می شناسم و او از مسئولین دلسوز و متدین است. در کشور مسائل بسیاری وجود دارد از جمله اینکه کمبود بودجه در کشور وجود دارد ولی امنیت و آرامش در کشور حکمفرماست و باید تلاش کنیم تا بی جهت جامعه را ملتهب نکنیم و امیدوارم تا ید واحده شویم و از مسائل عبور کنیم.

حتی در مقطعی عده ای تلاش کردند تا با تحریف سخنان ناطق، کاندیدای مورد حمایت او در انتخابات ۹۶ را گزینه ای جز حسن روحانی معرفی کنند ولی او در شهریور ۹۵ با اشاره به انتخابات ریاست جمهوری دوازدهم تاکید می کند: گزینه ای جز حسن روحانی در نظر ندارم و سخنانی که به نقل از من راجع به حمایت از شخصی جز ایشان مطرح شده است را تکذیب می کنم. گفته اند که عده ای نزد من آمدند و من به آن ها گفته ام غیر از آقای روحانی کس دیگری را گزینش کنیم که این حرف بی ربطی است و کسانی که نزد من آمدند نظر دیگری داشتند و من به آن ها گفتم که از در این اتاق که بیرون رفتید این حرف تان را دیگر تکرار نکنید و حتما شما خودتان را طرفدار آقای روحانی می دانید و باید از ایشان حمایت و دفاع کنید. من هم به ایشان نظر موافق دارم و هم ایشان از دوستان من است و هم این که ایشان را موفق می دانم و ان شاءالله آقای روحانی در صحنه هستند و خواهند بود و من نیز گزینه ای غیر از ایشان درنظر ندارم.

شیخ نور در بسیاری از صحبت های خود از نوع سیاست ورزی در ایران، نبود احزاب قدرتمند و بلد نبودن قاعده بازی به وسیله سیاست مداران ایرانی سخن می گوید و به عنوان نمونه در آبان ۹۵ در پاسخ به سوالی مبنی بر این که چرا در میدان نیستید؟ توضیح می دهد: من به عنوان فردی که بنیه دارم، نشاط دارم، حوصله کار تشکیلاتی دارم، نه افراطی هستم و نه تفریطی، خیلی ها از اصولگراها و اصلاح طلب های، راست راست و چپ چپ را هم قبول دارم و آن ها نیز نزد من می آیند. علت این که حاضر نیستم وارد میدان شوم این است که قاعده بازی را نمی دانیم.

با این تفاسیر شیخ اکبر متولد “نور” مازندران از بسیاری جهات شباهتی بس عجیب با سلف درگذشته اش یعنی شیخ اکبر متولد “نوق” رفسنجان دارد هرچند قطعا در سیاست ایرانی کسی هاشمی نخواهد شد. به نظر می رسد به شرط آن که شیخ نور باور کند عقلای قوم و زعمای جناح های سیاسی قاعده بازی را یاد گرفته اند، آن وقت شاید وقت چرخش شیخوخیت از “نوق” به “نور” فرا برسد. ناطق همان شب درگذشت هاشمی در تلویزیون گفت که “مردم ما هنوز شوکه و داغ هستند و فقدان آقای هاشمی را هر چه بگذرد زیاد احساس می کنند”. حال شاید خودش به عنوان سیاستمداری که قابل اطمینان جهت جناح راست و مورد احترام جهت جناح چپ است، یکی از گزینه های مهم باشد که می تواند تلاش کند تا فقدان امثال هاشمی در فضای سیاسی کشور احساس نشود آن هم در شرایطی که کمتر از یک ماه تا انتخابات ریاست جمهوری باقی مانده است و بسیاری از معتدلین دو جناح بدون داشتن لیدر مشخصی چشم به اتفاقات پیش رو دوخته اند.

انگار شیخ علی اکبر ناطق نوری همانی است که این روزها می تواند به مرجعی جهت معتدلین دو جناح تبدیل شود. شیخی که به گفته بسیاری از صاحب نظران و البته بر اساس منش و کنش سیاسی اش، اشبه الناس به مرحوم هاشمی است و گویا اگر عبای آیت الله را بر دوش او بیاندازد به قامتش گشاد نباشد.

واژه های کلیدی: انتخابات ریاست جمهوری | اکبر هاشمی رفسنجانی | انتخابات شورای شهر | هاشمی رفسنجانی | انتخابات مجلس | دولت روحانی | حسن روحانی | انتخابات | سیاسیون | روحانیت | انقلابی