متن کامل هفتمین گزارش وزارت خارجه به مجلس در خصوص اجرای برجام

به روایت بخش سیاست خارجی گروه سیاسی گروه تحریریه سایت جوان،گزارش حاضر هفتمین گزارش وزارت امورخارجه است که در اجرای تبصره یک قانون «اقدام متناسب و متقابل دولت جمهوری اسلامی کشور عزیزمان ایران در اجرای برجام» مصوب ۲۱/۷/۱۳۹۴ مجلس شورای اسلامی تهیه شده است و به کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی تقدیم می­گردد. [۱] این گزارش در سه بخش الف) موانع و چالش‌ها؛ ب) آخرین تحولات در حوزه برطرف تحریم‌ها و ج) آخرین تحولات در حوزه فعالیت‌های هسته‌ای، به تحولات مرتبط با اجرای برجام در دوره سه ماهه ۲۶ تیر لغایت ۲۶ مهر ۱۳۹۶ می‌پردازد.

مهم‌ترین تحول در رابطه با برجام طی سه ماه اخیر و در سطح کلان، خودداری مدیر جمهور آمریکا از تائید پایبندی جمهوری اسلامی کشور عزیزمان ایران به مفاد برجام می‌باشد که در تاریخ ۲۱ مهر ۱۳۹۶، علیرغم گزارش‌های مکرر آژانس بین‌المللی انرژی اتمی مبنی بر اجرای کامل تعهدات برجامی از سوی ایران، صورت گرفت. تائید یا عدم تائید پایبندی کشور عزیزمان ایران به برجام از سوی مدیر جمهور آمریکا یک عنوان داخلی آمریکا است ولی می‌تواند بر ادامه اجرای تعهدات آن کشور طبق برجام و اثربخشی نظام برطرف تحریم‌های برجام تاثیر تعیین کننده داشته باشد.

آقای ترامپ که از پیش از گزینش به ریاست جمهوری مخالفت شدید خود با برجام را آشکار کرده بود، طی ۹ ماه گذشته به علت مبانی و ساختارهای برجام، رویکرد حکیمانه جمهوری اسلامی ایران، و عدم همراهی بین‌المللی با وی، قادر به فسخ یکجانبه این تفاهم نشد و نهایتا تصمیم گرفت با استفاده از یک سازوکار داخلی و عدم تایید پایبندی کشور عزیزمان ایران به برجام، تصمیم‌گیری در مورد خروج از برجام و بازگشت تحریم‌های آمریکا را به کنگره محول نماید. در مورد نحوه واکنش‌ها کنگره احتمالاتی وجود دارد که هیچ کدام قطعیت ندارد، ولی احتمال بازگرداندن تحریم‌های هسته‌ای به وسیله کنگره که به معنای نقض فاحش برجام از سوی این کشور خواهد بود، یکی از احتمالات است.

متن کامل هفتمین گزارش وزارت خارجه به مجلس در خصوص اجرای برجام

آثار و تبعات این اقدامِ هیات حاکمه آمریکا بر استمرار ایفای تعهدات آن کشور در حوزه برطرف تحریم‌ها، با دقت از سوی وزارت امور خارجه رصد می‌شود. چنانچه اقدام مدیر جمهور آمریکا در خودداری از تائید پایبندی کشور عزیزمان ایران به برجام منجر به نقض عملی تعهدات این کشور در قبال جمهوری اسلامی کشور عزیزمان ایران شود، یا کنگره اقدام به بازگرداندن تحریم‌های هسته‌ای نماید، مراتب بلافاصله به هیات عالی نظارت بر برجام و مجلس محترم شورای اسلامی جهت تصمیم مقتضی گزارش خواهد شد.

در عین حال تردیدی نیست که صرف خودداری مدیر جمهور آمریکا از تایید پایبندی کشور عزیزمان ایران به برجام به رغم گزارش‌های مکرر آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، و سخنان ضد برجامی مدیر جمهور آمریکا، به منزله بی‌اعتنایی مستکبرانه آمریکا نسبت به نظر مرجع صالح بین‌المللی و صریح از بندهای ۲۶، ۲۸ و ۲۹ برجام و مغایر با اصل حسن‌نیت در ایفای تعهدات می‌باشد.

بخش نخست

موانع و چالش‌ها در اجرای برجام

متن کامل هفتمین گزارش سه‌ماهه وزارت امور خارجه به کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس در خصوص اجرای برجام منتشر شد.

همانگونه که در گزارش‌های پیشین مورد تاکید قرار گرفت، از وقت اجرایی شدن برجام در تاریخ ۲۶ دی‌ماه ۱۳۹۴، علیرغم گشایش‌های عمده‌ای که صورت گرفته هست، کوتاهی‌ها و بدعهدی‌های دولت آمریکا، تحریم‌های باقیمانده غیرهسته‌ای، به همراه دسته‌ای از موانع و پرسشها فنی در حوزه مراودات مالی و بانکی، موجب شده است است تا سرعت تحقق گشایش‌های ناشی از برجام با اوضاع مطلوب فاصله داشته باشد.

وزارت امور خارجه بنا بر وظایف محوله و ذاتی خود، تمامی تحولات مرتبط با اجرای برجام را رصد و هرگونه تاخیر، تعلل، بدعهدی و به خاص نقض تعهدات برجامی از سوی آمریکا را ابتدا در قالب نامه رسمی از سوی وزیر امور خارجه به زن موگرینی نماینده عالی اتحادیه اروپا در سیاست خارجی و هماهنگ کننده برجام ثبت و ضبط نموده و سپس در کمیسیون یکسان برجام که هر سه ماه بین کشور عزیزمان ایران و کشورهای ۱+۵ تشکیل می‌شود، مطرح و پیگیری کرده هست. بعضی از این موارد به وسیله طرف آمریکایی اصلاح شده، و نسبت به سایر موارد حسب نظر هیات نظارت بر اجرای برجام تصویر العمل متناسب اتخاد گردیده هست. مورد نیاز به توضیح است که در برجام دو گونه نقض عهد وجود دارد: عدم اجرای تعهدات (non-performance)، و عدم اجرای فاحش تعهدات (significant non-performance).

تاکنون در گزارش‌های سه‌ماهه، به تفصیل موانع و چالش‌های پیشِ رویِ اجرای برجام تشریح شده است اند. در گزارش حاضر، به چالش‌هایی که همچنان روند اجرای برجام را متاثر می‌سازند، پرداخته خواهد شد.

۱- موارد نقض، بدعهدی، تاخیر، تعلل و تخطی آمریکا از برجام

در طول یک سال و نه ماه که از اجرایی شدن برجام می گذرد، مجموعه ای از نقض، بدعهدی، تاخیر، تعلل و تخطی از اجرای برجام به وسیله دولت آمریکا صورت گرفته است که از سوی جمهوری اسلامی کشور عزیزمان ایران در قالب ۱۰ نامه از سوی وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی کشور عزیزمان ایران به زن موگرینی به عنوان هماهنگ کننده کمیسیون یکسان برجام، ثبت و ضبط شده است هست. این موارد هر بار در گزارش‌های سه ماهه وزارت امور خارجه به کمیسیون محترم امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس نیز درج شده است هست. در این گزارش مجموعه ای از بااهمیت ترین آنها یک بار دیگر به اطلاع مجلس محترم می رسد:

تمدید “قانون تحریم‌های ایران” موسوم به آیسا از سوی کنگره آمریکا؛

متن کامل هفتمین گزارش وزارت خارجه به مجلس در خصوص اجرای برجام

ایجاد محدودیت جهت سفر اتباع کشورهایی که مشمول “برنامه لغو روادید آمریکا” هستند جهت سفر به آمریکا، به علت سفر به ایران؛

تلاش آمریکا جهت ایجاد فضایی منفی علیه جمهوری اسلامی کشور عزیزمان ایران در شورای امنیت شرکت ملل متحد، علی رغم تعهد جمعی کشورهای ۱+۵ جهت تحقق “تغییر بنیادین” در رویکرد و تعامل شورا با جمهوری اسلامی ایران؛

تعلل عمدی دولت آمریکا در برطرف موثر تحریم‌های هسته‌ای، به نحوی که در موارد متعددی این تعهد صریح آمریکا به صورت مقطعی، کند و در بعضی مواقع به نحو بازدارنده‌ای پیچیده بوده است؛

تلاش جهت جلوگیری از عادی‌سازی تجارت سایر کشورها با کشور عزیزمان ایران و بهره مند شدن جمهوری اسلامی کشور عزیزمان ایران از منافع اقتصادی برجام، از طریق دامن زدن و گسترش شک و تردید نسبت به آینده روابط اقتصادی و همکاری با ایران؛

متن کامل هفتمین گزارش سه‌ماهه وزارت امور خارجه به کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس در خصوص اجرای برجام منتشر شد.

تاخیر غیرموجه از سوی وزارت خزانه‌داری آمریکا در صدور مجوزهای مورد نیاز جهت فروش یا اجاره هواپیمای مسافربری به ایران؛

ایجاد مقررات دست‌وپاگیر و موانع روانی در مسیر دسترسی ساده بانک مرکزی کشور عزیزمان ایران به منابع مالی خود؛

پیچیده نمودن و مشروط ساختن مقررات برطرف تحریم‌ها از سوی وزارت خزانه‌داری آمریکا به منظور ایجاد تردید در بانک های غیرآمریکایی و اکراه آنها از همکاری با ایران؛

طرح مکرر قوانین متفاوت تحریمی علیه جمهوری اسلامی کشور عزیزمان ایران در کنگره آمریکا با نشانه تخریب فضا و جلوگیری از عادی سازی روابط تجاری سایر کشورها با ایران؛

متن کامل هفتمین گزارش وزارت خارجه به مجلس در خصوص اجرای برجام

طراحی و تبلیغ گسترده در مورد سیاست غیرقانونی “بازنگری برجام” از سوی دولت تازه آمریکا و اشارات مکرر (مستقیم و غیرمستقیم) به امکان عدم تمدید اسقاط قوانین تحریمی آمریکا علیه ایران، با نشانه ایجاد تردید و نگرانی نامحدود در جامعه اقتصادی جهانی نسبت به آینده روابط اقتصادی با ایران؛

تشدید و زیاد کردن مقررات دست و پاگیر وزارت خزانه‌داری آمریکا جهت شرکت های غیرآمریکایی جهت همکاری با کشور عزیزمان ایران در تعارض با بند ۲۹ برجام مبنی بر تعهد این کشور بر عدم تضعیف اجرای موفقیت‌آمیز برجام و خودداری از هر سیاستی است که تاثیر مستقیم و نامطلوب بر عادی‌سازی روابط تجاری و اقتصادی با کشور عزیزمان ایران بگذارد؛

افزایش چشمگیر بیانات تحریک‌آمیز و خصمانه مقامات ارشد آمریکا علیه برجام، که علاوه بر بی‌اعتنایی به اصول حقوق بین‌الملل، نقضِ شروط مندرج در برجام – خصوصا بند ۲۸- محسوب می‌شود که صراحتا شعرهای می‌دارد مقامات ارشد کشورهای طرف برجام همه‌ی تلاش خود را، از جمله در بیانات عمومی خود، جهت اجرای موفقیت‌آمیز برجام به کار خواهند بست؛

اتخاذ مکرر مواضع منفی مقامات عالیرتبه آمریکا علیه برجام از جمله در صحبت مدیر جمهور این کشور در مجمع عمومی شرکت ملل متحد (۲۸ شهریور ۱۳۹۶) و نیز صحبت مورخ ۲۱ مهر ۱۳۹۶ که به بهانه اعلام روش تازه این کشور در قبال کشور عزیزمان ایران صورت گرفت. این موضع‌گیری ها مغایر با تعهدات صریح آمریکا در برجام و یکی از اصول مهم حقوق بین‌الملل – که در برجام نیز صراحتا تکرار شده است – یعنی اجرای با “حسن‌نیت تعهدات” است؛

تمدید اسقاطیه های تحریم‌های کشور عزیزمان ایران به وسیله دولت تازه آمریکا به شکلی که عامدانه و از حیث شکل، مفاد، زبان و کارها همزمان (از جمله افزودن همزمان شماری از اشخاص و نهادهای ایرانی به فهرست تحریمی) کمترین فضای مساعد را جهت بهره‌مندی کامل کشور عزیزمان ایران از لغو تحریم‌های مشخص شده است در پیوست شماره ۲ برجام فراهم سازد؛

اعلام عمومی اجرای تعهدات برجامی با منفی‌ترین تعابیر و با نشانه کم کردن یا عدم بهره‌مندی کشور عزیزمان ایران از اثرات مثبت استمرار برجام؛

اقدام غیرمتعارف و تبلیغاتی نماینده آمریکا نزد شرکت ملل متحد در سفر به وین به منظور اعمال نفوذ بر فعالیت حرفه ای آژانس؛

طرح اتهامات واهی و تبلیغات گسترده علیه کشور عزیزمان ایران با نشانه مقدمه‌چینی جهت اعلام عدم پایبندی جمهوری اسلامی کشور عزیزمان ایران به برجام، که در تعارض کامل با هشت گزارش رسمی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی است و می‌تواند علاوه بر تاثیرات مخرب بر اعتبار کلی آژانس به عنوان نهاد صالح جهت راستی‌آزمایی پایبندی کشور عزیزمان ایران به برجام، اثرات غیرقابل پیش‌بینی بر حوزه عدم اشاعه داشته باشد؛
مقدمه‌چینی جهت شانه خالی کردن از مسئولیت و تعهدات برجامی دولت آمریکا با طرح مکرر اتهام عدم پایبندی ایران، ارجاع عنوان تصمیم‌گیری در مورد تمدید و استمرار اسقاطیه‌های تحریم‌های هسته‌ای به کنگره آمریکا، و ایجاد فضای ابهام در مورد برجام از طریق تحمیل احتمالی و مجدد تحریم‌ها از سوی کنگره.

۲- مصوبه کنگره آمریکا در مورد تحریم علیه روسیه، کشور عزیزمان ایران و کره‌شمالی

در تاریخ ۳ مرداد ۱۳۹۶، مجلس نمایندگان آمریکا لایحه تحریم روسیه، کشور عزیزمان ایران و کره‌شمالی را به تصویب رساند. این طرح در ۸ تیر ۱۳۹۶ با بعضی تفاوت‌ها در مجلس سنای آمریکا به تصویب رسیده بود. هرچند در مصوبه جدید، تحریم موضوعی جدیدی علیه کشور عزیزمان ایران وضع نشده هست، ولیکن قوانین تحریمی پیشین و دستورات اجرایی صادره به وسیله روسای جمهور قبلی آمریکا، همچنین نظام تحریم افراد در تحریم‌های غیرهسته‌ای موجود علیه کشور عزیزمان ایران (موشکی، تسلیحاتی، حقوق بشر، تروریسم) تجمیع و دامنه شمول آنها به مصداق‌های تازه تسری یافته هست. معیارها و آستانه شمول این تحریم‌ها بر اشخاص (حقیقی و حقوقی) به نحوی طراحی شده است است که اشخاص بیشتری در معرض ورود به فهرست‌های تحریمی آمریکا با آثار فرامرزی، قرار خواهند گرفت.

یکی از بخش‌های مهم قانون تازه تحریمی کنگره آمریکا، تحریم سپاه پاسداران انقلاب اسلامی به بهانه و اتهامِ واهی حمایت از تروریسم می‌باشد. البته سپاه پاسداران پیش از این به بهانه‌های متفاوت و بر اساس فرمان‌های اجرایی ۱۳۳۸۲، ۱۳۵۵۳ و ۱۳۶۰۶ مدیر جمهور آمریکا، همچنین بر اساس قوانین CISADA و TRA و نیز مقررات فدرال ۳۱ CFR ۵۶۱ و ۳۱ CFR۵۴۴ تحت تحریمهای غیرقانونی آمریکا قرار گرفته بود ولیکن بر اساس قانون تازه “کلیت” این نهاد مورد تحریم واقع شده است و دامنه تحریم‌های آن نیز به نحوی گسترده‌تر شده است هست. قرار گرفتن نام سپاه پاسداران در فهرست تحریم‌های مرتبط با تروریسم وزارت خزانه‌داری آمریکا بلافاصله بعد از صحبت مورخ ۲۱ مهر ۱۳۹۶ مدیر جمهور آمریکا، در جهت اجرای این بخش از قانون اخیر کنگره آمریکا بود.

جمهوری اسلامی کشور عزیزمان ایران تصویب قانون تازه در کنگره آمریکا را اقدامی خصمانه علیه جمهوری اسلامی کشور عزیزمان ایران و در تعارض آشکار با تعهدات آمریکا طبق برجام (مقدمه و بندهای ۲۶ و ۲۹) و ناقض روح و نشانه برجام و تعهد دولت‌های عضو به اجرای آن با حسن‌نیت و در فضای سازنده دانسته و اعتراض رسمی خود در این خصوص را به هماهنگ کننده برجام اعلام نموده است.

مجلس شورای اسلامی در تاریخ ۲۲ مرداد ۱۳۹۶ در تصویر العمل به استمرار کارها خصمانه دولت آمریکا و تصویب قانون تازه کنگره آمریکا در خصوص تحریم ایران، قانون “مقابله با نقض حقوق بشر و کارها ماجراجویانه و تروریستی آمریکا در منطقه” را به تصویب رساند. در این قانون وزارت امور خارجه، وزارت دفاع، وزارت اطلاعات، سپاه پاسداران و نیروی قدس سپاه و ارتش جمهوری اسلامی کشور عزیزمان ایران با رعایت سلسله مراتب نیروهای مسلح و هماهنگی شورای‌عالی امنیت ملی، موظف شده‌اند ظرف مدت شش ماه بعد از تصویب این قانون نسبت به تهیه و ارائه برنامه روش جامع مقابله با تهدیدات آمریکا اقدام و هر سال نسبت به پیشبرد آن به مجلس شورای اسلامی گزارش دهند.

همچنین وزارت امور خارجه موظف شده است است ظرف مدت سه ماه با همکاری نیروی قدس سپاه پاسداران، وزارت دفاع، وزارت اطلاعات و بانک مرکزی نسبت به شناسایی اشخاص حقیقی و حقوقی آمریکایی که در فعالیت‌های نظامی و اطلاعاتی این کشور همکاری موثر دارند اقدام و با هماهنگی شورای‌عالی امنیت ملی نام آنها را در فهرست تحریم ثبت و منتشر نماید. در بخش دیگری از این قانون مقرر شده است است به منظور تقویت بنیه دفاعی کشور و زیاد کردن توان بازدارندگی جمهوری اسلامی کشور عزیزمان ایران جهت مقابله با تروریسم و ….، دولت مبالغی را به ستاد کل نیروهای مسلح و سایر سازمان‌های ذیربط از جمله وزارت امور خارجه تخصیص داده شده است دهد.

۳- بازبینی سیاست دولت تازه آمریکا در قبال کشور عزیزمان ایران و برجام

از ابتدای ریاست جمهوری آقای ترامپ، اعلام شده است بود که دولت تازه آمریکا در حال بازبینی سیاست آن کشور در قبال جمهوری اسلامی کشور عزیزمان ایران هست. این موضع عمدتا در ادامه تلاش‌های آمریکا جهت کم کردن بهره‌مندی کشور عزیزمان ایران از ثمرات برجام و زمینه‌سازی جهت کارها یکجانبه این کشور علیه جمهوری اسلامی کشور عزیزمان ایران بوده هست. در تاریخ ۲۱ مهر ۱۳۹۶ مدیر جمهور آمریکا، بعد از ایراد اتهامات بی پایه و اساس و در سخنانی کاملا سخیف و بی ادبانه، روش تازه آمریکا در خصوص جمهوری اسلامی کشور عزیزمان ایران را اعلام نمود. این روش در عنوان برجام مشمول بر ادعاهای زیر بود:

توافق هسته‌ای یکی از بدترین و یک طرفه‌ترین قراردادهایی است که آمریکا تاکنون امضاء کرده است؛

ایران بیش از ۱۰۰ میلیارد دلار دریافت کرده است که می‌تواند جهت حمایت مالی از تروریسم به کار گرفته شود. ۷/۱ میلیارد دلار هم به صورت نقدی دریافت کرده است؛

برجام به کشور عزیزمان ایران اجازه می‌دهد بخش‌های کلیدی برنامه‌ی هسته‌ای خود را توسعه دهد، و از آن مهم‌تر، ظرف چند سال محدودیت‌های کلیدی این توافق آخر خواهد یافت و کشور عزیزمان ایران می‌تواند به سرعت به سمت “نقطه گریز هسته‌ای” حرکت کند؛

در برابر تاخیر کوتاه‌مدت و موقت در راه رسیدن کشور عزیزمان ایران به سلاح هسته‌ای، آنچه آمریکا دریافت کرد فقط یک بازرسی ضعیف بود. بدترین قسمت توافق جهت آمریکا این بود که کشور عزیزمان ایران همه‌ی پول را در همان ابتدا دریافت کرد که چنین چیزی بی‌سابقه است؛

ایران در چندین مورد توافق را نقض کرده هست. به عنوان نمونه دو بار از حد مجاز ۱۳۰ تن آب‌سنگین فراتر رفته هست. کشور عزیزمان ایران همچنین نتوانسته است انتظارات آمریکا را در مورد نحوه استفاده از سانتریفیوژهای پیشرفته برآورده سازد؛

عده‌ای بر این باورند که کشور عزیزمان ایران با کره‌شمالی همکاری و معامله می‌کند؛

در متن برجام ذکر شده است است که توافق هسته‌ای کشور عزیزمان ایران قرار است به صلح و امنیت منطقه‌ای و بین‌المللی کمک کند، حال آنکه در شرایطی که آمریکا به تعهدات خود پایبند هست، کشور عزیزمان ایران بر آتش منازعه و آشوب در سراسر خاورمیانه می‌دمد؛

ایران به روح توافق پایبند نبوده و نیست؛

از وقت امضای توافق هسته‌ای، تهاجمات خطرناک کشور عزیزمان ایران زیاد شده است هست. در عین حال، حجم زیادی از تحریم‌ها برداشته شده است و کشور عزیزمان ایران به توسعه برنامه موشکی خود ادامه می‌دهد. کشور عزیزمان ایران قراردادهای بسیار سودآوری با طرف‌های دیگر این توافق منعقد ساخته است؛

“بر اساس قانون بازبینی توافق هسته‌ای کنگره، و بر اساس سابقه مستند و مشهودی که ارائه کردم، امروز اعلام می‌کنم که ما نه می‌خواهیم و نه می‌توانیم این توافق را تائید کنیم و از ادامه‌ی این مسیر خودداری می‌کنیم؛”

دستور به دولت جهت برطرف نواقص جدی توافق در همکاری با کنگره،” از جمله بندهای مربوط به وقت آخر محدودیت ها (sunset clauses) که طی چند سال همه محدودیت‌های کلیدی بر برنامه هسته‌ای کشور عزیزمان ایران را خاتمه می‌دهد؛

سکوت در برابر برنامه موشکی ایران؛

“در صورتی که نتوانیم با کنگره و متحدین به راه حلی جهت این پرسشها برسیم، به توافق خاتمه داده خواهد شد. برجام مستمرا تحت بازبینی است و من به عنوان مدیر جمهور می‌توانم در هر زمانی به آن آخر دهم.”

قبل و بعد از بیانات مدیر جمهور آمریکا و در پاسخ به سخنان بی اساس وی، دو بیانیه از سوی جمهوری اسلامی صادر و در شورای امنیت ملل متحد رسما ثبت و سند گردید (ضمیمه می باشد).

همچنین جناب آقای دکتر روحانی مدیر جمهور کشورمان بلافاصله بعد از سخنان آقای ترامپ در یک صحبت تلویزیونی زنده حاضر شده است و طی سخنانی نکات زیر را در مورد برجام اظهار داشتند:

برجام یک توافق چندجانبه است و در شرکت ملل متحد و طبق قطعنامه تائید شده است هست، این یک سند دوجانبه بین کشور عزیزمان ایران و آمریکا نیست؛

کسی ادعا می‌کند می‌خواهد در برابر سلاح هسته‌ای ایستادگی کند که تنها کشوری است در تاریخ دنیا که دو بار از سلاح هسته‌ای علیه یک ملت استفاده کرده است؛

برجام مستحکم‌تر از آن چیزی است که این آقا در دوران مسابقه انتخاباتی فکر می‌کرد. ماه ها از حکومت تازه آمریکا گذشته و مداوم علیه برجام شعار می‌دهد و تازه که می‌خواست در باره برجام تصمیمی بگیرد، می‌گوید من می‌خواهم با همکاری کنگره به برجام تبصره بزنم. نمی‌داند که به برجام نه ماده‌ای اضافه می‌شود، نه تبصره‌ای و نه بندی؛

مردم بزرگ کشور عزیزمان ایران دیدند که جهت نخستین بار، آمریکا در برابر یک تعهد چندجانبه بین‌المللی موضع گرفت و بلافاصله کشورهای بزرگ دنیا و اتحادیه اروپا، در برابر آمریکا موضع گرفتند. آمریکا امروز، تنهاتر از هر لحظه در برابر برجام و توطئه‌هایش علیه ملت کشور عزیزمان ایران است؛

ما تا زمانی که حقوق ما تامین می‌شود، تا زمانی که منافع ما اقتضاء می‌کند و تا زمانی که ما از منافع برجام برخوردار هستیم، در چارچوب منافع و مصالح ملی به برجام احترام می‌گذاریم؛

ما با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی همکاری کردیم و در چارچوب معاهدات بین‌المللی و برجام با آژانس همکاری خواهیم کرد، ولی اگر روزی منافع ما تامین نشود و طرف‌های ما بخواهند تعهدات خودشان را زیر پا بگذارند، بدانند کشور عزیزمان ایران لحظه‌ای درنگ نخواهد کرد و به آنها پاسخ خواهد داد؛

آنچه امروز و امشب از مقامات آمریکا شنیده شد، جز تکرار حرف های نادرست، اتهامات واهی و فحاشی که در طول سال‌های گذشته و در طول ۴۰ سال گذشته تکرار می‌کردند، چیز جدیدی نبود؛

هدف آمریکا این است که دنیا را نسبت به کشور عزیزمان ایران و برجام متزلزل کند و در نهایت می‌خواهد جلوی سرمایه‌گذاری و رشد اقتصادی و رونق اقتصادی را بگیرد. علیرغم حرف‌های ترامپ و علیرغم اهداف شوم سیاستمداران آمریکایی، ملت ما جهت رشد و رونق اقتصادی، بیش از پیش تلاش خواهد کرد و فرمان رهبری را جهت اقتصاد مقاومتی اجرایی و عملیاتی خواهد کرد.

همچنین زن فدریکا موگرینی مسئول سیاست خارجی و امنیتی اتحادیه اروپا نیز بلافاصله در رسانه ها حاضر شده است و صریح و آشکار به سخنان آقای ترامپ تصویر العمل نشان داد. اهم نکات مطروحه به وسیله ایشان عبارت است از:

توافق هسته‌ای محدود به برنامه هسته‌ای کشور عزیزمان ایران است؛

برجام نه یک توافق داخلی بلکه یک قطعنامه شورای امنیت هست. برجام توافق داخلی آمریکا یا یک توافق دو طرفه نیست و یک کشور نمی‌تواند یک طرفه برجام را رد کند؛

آژانس هشت بار پایبندی کشور عزیزمان ایران به برجام را قبول کرده است؛

توافق هسته‌ای همچنان نتیجه بخش است و هیچ رییس‌جمهور کشوری نمی‌تواند برجام را لغو کند؛

اتحادیه اروپا و جامعه جهانی متعهدند تا توافق هسته‌ای را حفظ کنند.

۴- تلاش آمریکا جهت اعمال فشار به مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی

در تلاش جهت اعمال فشار بر آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و تحت تاثیر قرار دادن گزارش‌ها و فعالیت‌های این آژانس در حوزه راستی‌آزمایی اجرای تعهدات هسته‌ای جمهوری اسلامی کشور عزیزمان ایران وفق برجام، زن نیکی هیلی نماینده آمریکا در شرکت ملل متحد با انجام سفری رسمی و پرحاشیه، تلاش نمود تا مقدمات مورد نیازِ دولت آمریکا جهت زیر سئوال بردن پایبندی جمهوری اسلامی کشور عزیزمان ایران به تعهدات برجامی خود را فراهم نماید.

قبل از انجام این سفر، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی کشور عزیزمان ایران در اعتراض به این اقدام غیرمتعارف و تبلیغاتی نماینده آمریکا، در تاریخ ۲۸ مرداد ۱۳۹۶ نامه‌ مشترکی را خطاب به زن موگرینی و آقای آمانو ارسال نمود. همچنین معاون محترم مدیر جمهور و مدیر شرکت انرژی اتمی نامه جداگانه‌ای خطاب به آقای آمانو ارسال کرد. در این نامه ها با اشاره به اینکه اهداف اعلام شده است جهت سفر مزبور نگرانی‌های جدی نسبت به نقض زیاد متن و روح برجام و قطعنامه ۲۲۳۱ از سوی دولت آمریکا ایجاد می‌کند، خاطرنشان شده است است اقدام اخیر می‌تواند ضربه‌ای به اعتبار آژانس بین‌المللی انرژی اتمی که نقشی حیاتی در رژیم عدم اشاعه به طور عام و در برجام بطور خاص دارد، وارد نماید.

در این نامه ها تاکید شده است است که این اقدام در مغایرت آشکار با روح و متن برجام، خصوصا بندهای ۲۶، ۲۸ و ۲۹ آن بوده و با مفاد برجام و قطعنامه ۲۲۳۱ در خصوص نقش آژانس و ضرورت صیانت از استقلال آن و حفاظت از اطلاعات حساسی که در اختیار آژانس قرار می‌گیرد، در مغایرت می‌باشد. در این نامه ها همچنین بر وظیفه حساس آژانس در پرهیز از اخلال در توسعه اقتصادی و فناوری کشور عزیزمان ایران و احترام به مقررات امنیتی لازم‌الاجرا و حقوق اشخاص، و نیز احتیاط مورد نیاز جهت حفاظت از رازها صنعتی، فناوری و تجاری و سایر اطلاعات محرمانه‌ای که در اختیار این آژانس قرار می‌گیرد، اصرار شده است است.

بخش دوم

آخرین تحولات در حوزه برطرف تحریم‌ها

پس از اجرایی شدن برجام، تحریم‌های مرتبط با عنوان هسته‌ای علیه کشور عزیزمان ایران برطرف و گشایش‌های قابل ملاحظه‌ای در مسیر بازگشت به شرایط عادی شروع شده است و این روند همچنان و به صورت مستمر ادامه داشته و دارد. در گزارش‌های سه‌ماهه‌ی قبلی، خصوصا چهار گزارش نخست، گشایش‌ها و دستاوردهای عمده در حوزه‌های متفاوت با استناد به آمار و اطلاعات دریافتی از دستگاه‌هایِ مختلفِ اجرایی و اقتصادی، به تفصیل تشریح گردید. بازتاب آمار و اطلاعات واصله از دستگاه‌ها در گزارش‌های سه‌ماهه وزارت امور خارجه، عمدتاً به منظور تبیین ملموس‌تر گشایش‌ها و مقایسه شرایط قبل و بعد از اجرای برجام، و با نشانه فراهم نمودن امکان ارزیابی عینی و دقیق‌تر روند اجرا صورت می‌گیرد، ولی جایگزین گزارش دستگاه­ ها نیست.

در گزارش حاضر، همانند گزارش پیشین، صرفاً تشریح تحولات سه‌ماهه اخیر در حوزه برطرف تحریم‌ها مورد توجه قرار خواهد گرفت. بدیهی است دستگاه‌های اجرایی و اقتصادی در خصوص عملکرد خود و ارسال آمار و اطلاعات مورد نیاز نمایندگان محترم راساً اقدام خواهند نمود.

عمده‌ترین تحولات سه‌ماهه اخیر در حوزه برطرف تحریم‌ها، به شرح زیر می‌باشد:

حوزه نفت، گاز و پتروشیمی

براساس گزارش وزارت نفت طی سه ماه گذشته، صادرات نفت خام و میعانات گازی روند طبیعی خود را سیر نموده که این امر بیانگر ایجاد ثبات در حوزه صادرات نفت کشور است.

انتقال وجوه حاصل از فروش نفت همچنان از طریق حساب‌های افتتاح شده است نزد بانک‌های مرکزی و نیز حساب‌های موجود نزد تعدادی از بانک‌های تجاری خریداران نفت در اروپا و آسیا استمرار داشته و مسئله عمده ای که ناشی از تحریم‌های برطرف شده است در برجام باشد گزارش نشده است.

مذاکرات جهت انعقاد قراردادهای تازه تامین مالی و سرمایه‌گذاری در پروژه‌های صنعت نفت کشورمان همچنان ادامه دارد و پیگیری‌های مورد نیاز جهت عملیاتی نمودن تفاهم نامه‌های سرمایه‌گذاری در حوزه نفت، گاز، پالایش و پتروشیمی در حال انجام است.

واردات کالاها و تجهیزات مورد نیاز صنعت نفت و گاز کشور مطابق روال ماه های قبل در حال انجام است و مانع جدیدی در این خصوص گزارش نشده است.

حوزه حمل‌ و نقل

در سه ماه گذشته روند نهایی شدن و اجرای بسیاری از توافق‌ها و تفاهم‌هایی که طی هجده ماهه نخست اجرای برجام قطعی شده است بود، ادامه داشت. در این مدت دو فروند دیگر از هواپیماهای خریداری شده است از شرکتATR (ATR۷۲-۶۰۰) تحویل هواپیمایی جمهوری اسلامی کشور عزیزمان ایران شد. طی سه ماه گذشته، مذاکرات بعضی از شرکت‌های هوایی کشورمان جهت انعقاد قرارداد خرید هواپیمای مسافربری تازه از شرکت‌های معتبر بین‌المللی ادامه یافت و پیشرفت‌های قابل توجهی در این خصوص حاصل شده است است.

تحولات مثبت در حوزه شرکت ملی نفتکش طی سه‌ماهه اخیر همچنان ادامه یافته هست. بنا بر اعلام شرکت ملی نفتکتش، از مهمترین تحولات در این حوزه، تجدید عضویت این شرکت در انجمن دریایی بین‌المللی شرکت‌های نفتی یا OCIMF بوده است که می‌تواند تاثیر مطلوبی بر بازاریابی نفتکش‌های ناوگان کشور عزیزمان ایران در بازارهای اروپایی و بین‌المللی بر جای گذارد.

علاوه بر آن، ارائه خدمات بیمه‌ای و بیمه اتکایی به شرکت ملی نفتکش همچنان ادامه یافته و تمامی نفتکش‌های ناوگان که نیاز عملیاتی به برخورداری از پوشش‌های کلوپ‌های بیمه‌ای IGA داشتند، از این پوشش برخوردار شده‌ و بدهید واسطه، از پوشش فدراسیون بین‌المللی مالکین تانکرها در ارتباط با آلودگی ITOPF نیز برخوردار شده‌اند که از دیگر الزامات اجاره کشتی‌ها در بازارهای اروپایی و تراز اول بین‌المللی هست. البته تعداد ۱۵ فروند از نفتکش‌های تحت مالکیت یا مدیریت شرکت ملی نفتکش که به علت نوع عملیات نیاز به پوشش IGA ندارند، همچنان از پوشش کلوپ ایرانی Kish P&I برخوردارند.

در حوزه شرکت ملی نفتکش، علی رغم دوره تحریم، امکان تامین، خرید، انتقال یا صادرات تجهیزات و فناوری دریانوردی جهت ساخت، تعمیر، بازسازی و نگهداری نفتکش فراهم شده است است که علاوه بر صرفه‌جویی قابل توجه در هزینه‌ها، امکان تامین مستقیم تجهیزات مورد نیاز از شرکت‌های معتبر بین‌المللی فراهم و مسئله خرید کالاهای تقلبی مرتفع شده است هست. در دوره تحریم، ساخت کشتی یا تعمیر نفتکش‌های ایرانی در اغلب کشورها امکان پذیر نبود، که این مسئله اکنون برطرف شده است هست. مذاکراتی با بعضی کشورها جهت ساخت کشتی و انتقال دانش‌فنی ذیربط انجام شده است است و حتی بعضی کشورها آمادگی خود را جهت فاینانس این قبیل پروژه‌ها اعلام نموده‌اند.

حوزه بانکی، مالی و بیمه

پس از اجرای برجام، تحولات و گشایش‌های قابل ملاحظه‌ای در حوزه مالی و بانکی رخ داده که موجب خروج نظام بانکی و مالی از مرحله بحرانی و بن‌بستِ دوران تحریم شده است هست. علی رغم حوزه‌های انرژی و حمل و نقل، بعضی پرسشها و محدودیت‌ها در حوزه بانکی و مالی که عمدتا مرتبط با برجام نیستند، مانع از عادی شدن کامل شرایط در این حوزه شده‌اند که در گزارش‌ سه‌ماهه ششم به صورت مشروح به آن پرداخته شد.[۱]

براساس آخرین اطلاعات دریافتی از بانک مرکزی، از وقت اجرایی شدن برجام تا تاریخ ۲۳/۶/۱۳۹۶، شبکه بانکی کشور ۷۹۷ رابطه کارگزاری با ۲۷۳ بانک دنیا ایجاد نموده هست. طی این مدت بیش از ۱۴۵ هزار فقره گشایش اعتبارات اسنادی و ارائه خدمات تجاری در قالب ۲۷ هزار فقره گشایش اعتبار اسنادی به ارزش بیش از ۲۸ میلیارد دلار، ۲۹۶۴ فقره ثبت سفارش برات اسنادی به ارزش ۶۷/۵ میلیارد دلار و بیش از ۱۱۵ هزار فقره حواله ارزی به ارزش ۵/۲۳ میلیارد دلار صادر شده است است که مجموع ارزش دلاری خدمات تجاری مذکور بیش از ۵۷ میلیارد دلار بوده است.

بر اساس اعلام بانک مرکزی، طی سه ماه اخیر قراردادهای تامین مالی زیر امضاء شده است است:

در تاریخ ۳/۵/۱۳۹۶، قرارداد تامین مالی پروژه برقی کردن قطار تهران- مشهد بین بانک صنعت و معدن و اگزیم بانک چین و تحت نظارت بانک مرکزی امضاء شد؛

در تاریخ ۲/۶/۱۳۹۶، قرارداد فاینانس با اگزیم بانک کره جنوبی به ارزش ۸ میلیارد دلار امضاء شد؛

در تاریخ ۳۰/۶/۱۳۹۶، قرارداد تامین مالی میان مدت با OBER بانک اتریش به مبلغ یک میلیارد یورو امضا شد؛

در تاریخ ۳۰/۶/۱۳۹۶، قرارداد تامین مالی با بانک DANSKE دانمارک به ارزش ۵۰۰ میلیون یورو به امضاء رسید؛

در تاریخ ۲۴/۶/۱۳۹۶، یادداشت تفاهمی معادل ۱۵ میلیارد یورو بین بانک مرکزی جمهوری اسلامی کشور عزیزمان ایران و بانک توسعه چین با عنوان ارائه تسهیلات تامین مالی پروژه‌های عمرانی و تولیدی امضاء شد.

علاوه بر موارد فوق، طی سه ماهه اخیر مقدمات امضای قرارداد تامین مالی معادل ۱۰ میلیارد دلار با ژاپن، و ۱۰ میلیارد دلار با کنسرسیوم بانک‌های چینی با نمایندگی سیتیک تراست فراهم شده است هست. همچنین پیش‌شرط های قرارداد عمومی تامین مالی با اگزیم بانک هندوستان به مبلغ ۴۵۰ میلیون یورو و تامین مالی با اخذ تسهیلات دولتی روسیه به مبلغ ۲/۲ میلیارد یورو تحقق یافته و در مرحله ورود به قراردادهای فرعی قرار دارد.

طی سه‌ماهه اخیر حساب بانک چندین بانک معتبر بین‌المللی افتتاح و امکان انتقال منابع ارزی بانک مرکزی از طریق این بانک ها زیاد کردن یافته هست. همچنین طی این مدت روابط بانکی با تعدادی از بانک‌های فعال در بعضی از کشورها که روابط بانکی با آنها جهت بیش از یک دهه قطع شده است بود، برقرار شد که از جمله می‌توان به برقراری روابط بانکی با یکی از بانک های معتبر برزیل و برقراری ارتباط سوئیفتی و شروع نقل و انتقالات مالی به یورو از طریق بانک مذکور اشاره نمود، که بدلیل شرایط خاص کشورهای آمریکای لاتین و اجتناب شدید بانک‌های کشورهای این منطقه از انجام مبادلات غیردلاری، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.

در حوزه بیمه، بنا به اعلام بیمه مرکزی جمهوری اسلامی ایران، بسیاری از عاملان و بیمه‌گران اتکایی از کشورهای انگلستان، فرانسه، آلمان، سوئیس و یونان و تعداد دیگری از آنان از کشورهای شرق آسیا، در حال مذاکره با شرکت‌های بیمه‌ای کشور عزیزمان ایران جهت همکاری هستند. واگذاری قراردادهای بیمه اتکایی به شرکت‌های اروپایی شروع شده است و طی یک ماه گذشته تعدادی از شرکت‌های اتکایی از کشورهای آلمان، فرانسه، سوئیس، اسلوونی و صربستان جهت انعقاد قرارداد اتکایی مازاد خسارت آتش‌سوزی با تعدادی از شرکت‌های بیمه‌ای ایران، اعلام آمادگی نموده‌اند.

علاوه بر آن، بخشی از ریسک‌های نفت و انرژی، هواپیما و قراردادهای اتکایی به وسیله بعضی از بیمه‌گران اتکایی اروپایی (از جمله سندیکای لویدز لندن) پذیرفته شده است هست. همچنین بعضی از شرکت‌های بیمه‌ای کشور عزیزمان ایران در سال ۱۳۹۶ با تعدادی از بیمه‌گزاران اتکاییِ تراز اول دنیا قراردادهای اتکایی زندگی/غیرزندگی منعقد نموده‌اند.

در سال بیمه‌ای ۱۸/۲۰۱۷ تعداد ۱۸ فروند دیگر از شناورهای کشتیرانی جمهوری اسلامی کشور عزیزمان ایران و شرکت‌های تابعه، از پوشش ارائه شده است به وسیله بیمه مرکزی جمهوری اسلامی کشور عزیزمان ایران و اعضاء کنسرسیوم خارج و موفق به اخذ این پوشش‌ها از کلوپ‌های بین‌المللی IG شدند. علاوه بر آن، بیمه متقابل کیش که یک کلوپ پی- اند- آی ایرانی است و در دوره تحریم تشکیل شده است بود، موفق به اخذ مجوزهای مورد نیاز جهت تردد شناورها با بیمه این کلوپ ایرانی به بنادر اروپایی شده است هست. این در حالی است که در دوره تحریم، تردد کشتی‌ها با بیمه پی-اند- آی این کلوپ، حتی به بنادر کشورهایی مانند هند، با پرسشها عدیده مواجه بود.

حوزه صنعت

به گزارش شرکت گسترش و نوسازی صنایع ایران، تحولات چندماهه اخیر در این حوزه به شرح زیر می‌باشد:

تاسیس شرکت یکسان با یکی از شرکت‌های معتبر روسی (با نسبت سهام ۸۰ درصد طرف خارجی) به منظور همکاری در حوزه طراحی، تحقیق و توسعه، ساخت، مونتاژ، تولید، انتقال تکنولوژی و تامین انواع واگن‌های متفاوت مترو و زیر مجموعه‌های مرتبط و قطعات آن در ایران؛

امضای توافقنامه سهامداری با یک شرکت عمده فرانسوی به منظور همکاری جهت تولید انواع واگن، لکوموتیو، قطعات و مشاوره با رویکرد انتقال تکنولوژی، زیاد کردن ساخت داخل و تامین منابع مالی؛

امضای توافقنامه سهامداری با یک شرکت معتبر بلژیکی با نشانه سرمایه‌گذاری جهت تولید گیربکس اتوماتیک در ایران؛

امضای توافقنامه سهامداری با شرکت رنوی فرانسه با نشانه سرمایه‌گذاری یکسان در تولید خودرو.

علاوه بر موارد فوق‌الذکر، در زمینه تولید توربین گاز کلاس F ، سرمایه‌گذاری یکسان در پتروشیمی، همکاری در زمینه پروژه‌های بازیافت گاز مشعل در حوزه پارس جنوبی، همکاری در زمینه تولید و تامین لوله‌های مورد نیاز در چاههای نفت و گاز، سرمایه‌گذاری جهت تولید بالگرد غیرنظامی، همکاری جهت ساخت و تعیر کشتی‌های پهن‌پیکر، همکاری جهت تولید خودروی برقی در کشور عزیزمان ایران و …، مذاکرات خوبی با شرکت های معتبر جهانی انجام شده است که بعضا منتهی به امضای یادداشت تفاهم و قرارداد شده است است.

حوزه سلامت و بهداشت

بنا بر اعلام وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، بعضی از تحولات مهم این حوزه طی چند ماه اخیر به شرح زیر می‌باشد:

افزایش درآمدها و عواید اقتصادی و کم کردن هزینه‌ها: در دوره تحریم، شاهد کم کردن صادرات دارو از کشور و عدم امکان وصول مطالبات و مشکلاتی در بخش بیمه کالاهای وارداتی و حمل و نقل کالاها در حوزه­ی سلامت و بهداشت بوده­ایم، ولی طی ماههای اخیر شاهد زیاد کردن صادرات تجهیزات پزشکی، دارو و نیز انتقال فنآوری به خارج، تعیین وظیفه طلب ۳۷ میلیون دلاری از کوبا، سرمایه‌گذاری بنیاد مریو فرانسه در زاهدان به ارزش ۴۸۰ هزار یورو و ارائه مشاوره در ساخت و تجهیز آزمایشگاه در کرج، کم کردن هزینه­ی خرید اقلام اساسی شرکت انتقال خون کشور عزیزمان ایران از جمله کیت­های غربال­گری و کیسه­های خون، و کم کردن ۳۵۰ میلیون دلاری قیمت داروهای وارداتی با از بین بردن واسطه­ها، بوده‌ایم.

جذب همکاری‌های بین­المللی و سرمایه­گذاری خارجی در بخش دارو و تجهیرات: در این خصوص می‌توان به پیشرفت ۱۰ درصدی سرمایه­گذاری مستقیم شرکت نوونوردیسک (برای یک بازه زمانی ۱۰ ساله به ارزش ۷۰ میلیون دلار)، سرمایه­گذاری ۱۳۰ میلیون یوروئی شرکت آسترازنکا، سرمایه‌گذاری ۵۰ درصدی شرکت فرانسوی در زمینه تولید کیسه­های خون در طرح هزار میلیارد ریالی، همکاری و انتقال تکنولوژی تولید فیلتر صافی دیالیز از شرکت ایتالیائی، انتقال تکنولوژی جهت تولید آنتی سرم­های خونی از شرکت انگلیسی، تحقق ۶۰ درصدی از طرح انتقال تکنولوژی شرکت کره‌جنوبی جهت تولید دستگاه آزمون قند خون به ارزش تقریبی ۱۸۶ هزار دلار، همکاری و سرمایه­گذاری شرکت تایوانی جهت تولید ملزومات مصرفی تخصصی بیهوشی، پیشرفت ۱۵ درصدی در طرح سرمایه­گذاری ۲۰ میلیون دلاری جهت انتقال تکنولوژی CT Scan به وسیله شرکت چینی، اشاره نمود.

کانال خرید برجام جهت اقلام دومنظوره

روند فعالیت کانال خرید برجام در ارتباط با صادرات اقلام دارای کاربری دوگانه به کشور عزیزمان ایران و خدمات مربوطه (که تا قبل از اجرایی شدن برجام، ارائه آنها به کشور عزیزمان ایران به خاطر قطعنامه‌های شورای امنیت و تحریم‌های اتحادیه اروپایی و سایر کشورها مطلقا ممنوع بود) به شکلی مستمر ادامه داشته هست. از تاریخ گزارش قبلی تا وقت تدوین این گزارش، یک درخواست به تصویب رسیده، یک درخواست از طرف دولت صادر کننده بازپس گرفته شده، و پنج درخواست (از جمله دو درخواست از سوی یک دولت صنعتی که طرف برجام نبوده است) مشمول بر اقلام و کالاهای دو منظوره هسته‌ای/غیرهسته‌ای با فناوری پیشرفته جهت استفاده در صنایع متفاوت از جمله بخش‌های متفاوت صنعت خودروسازی، صنایع بسته‌بندی، شیشه‌سازی و تولید جعبه دنده‌های صنعتی، در حال حاضر در کارگروه فوق در دست پیگیری است.

با تثبیت فرایندهای کانال خرید و زیاد کردن تدریجی آگاهی نسبت به کانال خرید در میان سایر دولت‌ها، وصول درخواست‌ها به کانال خرید از سوی دولت‌هایی غیر از دولت‌های عضو برجام جهت صادرات کالاها و خدمات فنی با کاربری دوگانه به کشور عزیزمان ایران در حال زیاد کردن است که این امر نشانه خوبی در جهت تنوع بخشی به شرکای تجاری کشور در این حوزه و گسترش مبادلات تجاری و صنعتی کشورمان با آنها محسوب می‌شود.

ارسال ۲ نامه وزیر امور خارجه به نماینده عالی اتحادیه اروپا

در تاریخ ۲۷ شهریور ۱۳۹۶، وزیر امور خارجه با ارسال نهمین نامه‌ خود جهت زن موگرینی نماینده عالی اتحادیه اروپا و هماهنگ‌کننده کمیسیون یکسان برجام، با اشاره به استمرار و تکرار نقض برجام از سوی دولت آمریکا و عدم اجرای تعهدات این کشور، به فضاسازی‌های منفی آمریکا علیه برجام و طرح ادعای کذب “عدم پایبندی” جمهوری اسلامی کشور عزیزمان ایران به برجام، که در تعارض کامل با هشت گزارش پیاپی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در خصوص پایبندی کامل کشور عزیزمان ایران به تعهدات برجامی هست، پرداخته و تاثیرات مخرب استمرار چنین سیاستی را بر اعتبار کلی آژانس به عنوان تنها نهاد صالح جهت راستی‌آزمایی پایبندی کشور عزیزمان ایران و اثرات بعدی آن بر حوزه عدم اشاعه، متذکر گردید.

وزیر خارجه در ادامه نامه خود با اشاره به سوء‌نیت محض دولت و کنگره آمریکا در زمینه اجرای برجام، تاکید نموده است که هرچند جمهوری اسلامی کشور عزیزمان ایران ترجیح می‌دهد حیات برجام و اجرای دقیق آن ادامه یابد و حسن‌نیت خود را در این راه نشان داده هست، ولیکن صبر دولت کشور عزیزمان ایران در قبال نقض‌های مکرر و مداوم برجام به وسیله آمریکا پایان‌ناپذیر نیست و گزینه‌های پیش روی جمهوری اسلامی کشور عزیزمان ایران در این خصوص نیز محدود نخواهد بود.

در تاریخ ۲۴ مهر ۱۳۹۶، یعنی دو روز قبل از ارائه این گزارش، وزیر خارجه در آخرین نامه خود به نماینده عالی اتحادیه اروپا و هماهنگ‌کننده کمیسیون یکسان برجام، با اشاره به سوء‌استفاده مدیر جمهور آمریکا از تریبون مجمع عمومی شرکت ملل جهت حمله به برجام، نسبت به اتهامات واهی مطرح شده است در صحبت آقای ترامپ در ۲۱ مهر ۱۳۹۶ مبنی بر عدم پایبندی جمهوری اسلامی کشور عزیزمان ایران به تعهدات خود وفق برجام، اعتراض و آن را در تعارض آشکار با گزارش های متعدد و متوالی آژانس در تائید پایبندی کشور عزیزمان ایران به برجام قلمداد نمود.

ایشان در این نامه تاکید نمود که این دست کارها که در پوشش “قوانین داخلی آمریکا” صورت می‌گیرد، نه تنها اعتبار آژانس را خدشه‌دار می‌سازد، بلکه صراحتا مغایر با بعضی از بندهای برجام است و دولت آمریکا نمی‌تواند از مسئولیت کارها خود تحت این عنوان که وفق قوانین داخلی آمریکا انجام شده است هست، شانه خالی کند. وزیر خارجه با اشاره به بندهای متفاوت برجام تاکید نمود که صحبت مورخ ۲۱ مهر ۱۳۹۶ مدیر جمهور آمریکا مغایر متن، روح و نشانه برجام است و جمهوری اسلامی کشور عزیزمان ایران با رصد دقیق شرایط حساس کنونی، اقدام مناسب را جهت صیانت از حقوق خود وفق برجام انجام خواهد داد.

هشتمین نشست کمیسیون یکسان برجام

هشتمین نشست کمیسیون یکسان برجام، در سطح معاونان و مدیران کل سیاسی، در تاریخ ۳۰ تیر ۱۳۹۶ با حضور نمایندگان جمهوری اسلامی کشور عزیزمان ایران و کشورهای عضو گروه ۱+۵ در شهر وین برگزار و دو محور مهم بررسی روند برطرف تحریم­ها و پرسشها مرتبط با تحولات هسته­ای در دستور کار قرار گرفت.

جلسه کمیسیون یکسان برجام، متاثر از رایزنی­های گسترده قبلی جمهوری اسلامی کشور عزیزمان ایران با اتحادیه اروپایی، چین و روسیه در مورد بدعهدی­های آمریکا، به نحو مشهودی با محوریت ضرورت پایبندی آمریکا به تعهداتش برگزار شد.

در این جلسه، اعتراض شدید جمهوری اسلامی کشور عزیزمان ایران به استمرار کارها یکجانبه آمریکا و رویکرد غیرمسئولانه این کشور در قبال برجام مطرح و عدم حسن‌نیت آمریکا در ایفای تعهداتش به صورت مستند و با ارجاع به بندهای مربوطه در برجام، تشریح شد. هیات نمایندگی آمریکا در پاسخ، ضمن تاکید بر اینکه آمریکا تاکنون عملی علی رغم تعهداتش انجام نداده است عنوان نمود آمریکا خود را کماکان متعهد به برجام می­داند و “بازبینی سیاست‌ها” در قبال کشور عزیزمان ایران نیز امری طبیعی جهت هر دولت تازه است.

نماینده آمریکا همچنین به استناد بعضی شاخص­های کلان اقتصادی و تجاری، تلاش کرد ادعای جمهوری اسلامی کشور عزیزمان ایران مبنی برعدم بهره‌مندی کشور عزیزمان ایران از منافع برجام را به چالش بکشد. روسیه و چین در موضع انتقادی نسبت به ادامه رویکرد غیرسازنده آمریکا نسبت به برجام، قراردادن افراد تازه در فهرست­های تحریمی این کشور را مغایر با اصل حسن‌نیت دانستند. کشورهای اروپایی نیز بر ضرورت پایبندی همگان به تعهدات خود و ضرورت بهر­ه­مندی کشور عزیزمان ایران از منافع برجام تاکید کردند.

در این نشست، همچنین مباحث مرتبط با مباحث و تحولات فنی و هسته­ای مورد بررسی قرار گرفت. در این چارچوب، ابتدا نماینده چین توضیحاتی درخصوص روند بازطراحی راکتور اراک ارائه کرد که پیشرفت حاصله در روند طراحی راکتور، مورد استقبال و حمایت کمیسیون قرار گرفت. همچنین مباحث مرتبط با تولید آب‌سنگین، روند تحقیق و توسعه بر روی سانتریفیوژها، پیشرفت­های حاصله در پروژه تولید ایزتوپ­های پایدار در مرکز فردو و همکاری­های صلح­آمیز هسته­ای با کشور عزیزمان ایران بر اساس پیوست ۳ برجام، مورد بررسی قرار گرفت.

در آخر نشست مذکور، زن هلگا اشمید هماهنگ کننده کمیسیون یکسان برجام و مدیر هشتمین نشست کمیسیون یکسان بیانیه‌ای رسمی منتشر نمود. در این بیانیه، بعد از مقدمات معمول، به محورهای مهم زیر اشاره شد:

طرف‌های برجام از گزارش اخیر آژانس که موید پایبندی مستمر کشور عزیزمان ایران به تعهدات هسته‌ای خود بود استقبال کردند.

عبارات مهم : برنامه موشکی ایران – مجلس شورای اسلامی
در این نشست به بعضی جنبه‌های هسته‌ای برجام پرداخته شد، از جمله تحولات مثبت در مورد راکتور آب سنگین اراک، روند جاری و آینده همکاری‌های صلح‌آمیز هسته‌ای و امور مرتبط با کانال خرید؛
در این نشست هماهنگ کننده برجام در خصوص حوزه برطرف تحریم‌ها، بر ضرورت اجرای تمام مفاد برجام با حسن‌نیت تاکید کرد. در این جلسه گزارش‌هایی ارائه شد که نشان می‌داد همچنان که در اخبار مربوط به معاملات کلان تجارت و سرمایه‌گذاری منعکس شده، به رغم بعضی چالش‌ها، یک روند مستمر در شراکت اقتصادی با کشور عزیزمان ایران وجود داشته است.
با توجه به دومین سالگرد توافق برجام، تمامی شرکت کنندگان در این نشست، بر پایبندی مستمر خویش به تعهدات برجام تاکید کرده و ضرورت حصول اطمینان از اجرای موثر و کامل برجام در یک فضای سازنده را مورد تاکید قرار دادند.

شایان ذکر است در حاشیه هشتمین نشست کمیسیون مشترک، مدیر هیات ایرانی با همتایان خود در گروه ۱+۵ و اتحادیه اروپا دیدار کرد. با توجه به اینکه اغلب بدعهدی‌ها و پرسشها در مسیر اجرای برجام مربوط به طرف آمریکایی هست، دیداری نیز با هیات آمریکایی صورت گرفت که در آن اعتراض کشور عزیزمان ایران نسبت به عملکرد طرف برابر بصورت مستند به هیات آمریکایی منعکس شد.

نهمین نشست کمیسیون یکسان برجام

نشست معاونین وزرای خارجه کشور عزیزمان ایران و ۱+۵ درخصوص برجام در تاریخ ۲۸ شهریور ۱۳۹۶ به منظور مرور برنامه‌ها و کسب آمادگی جهت نشست وزرا در محل دفتر نمایندگی اتحادیه اروپا در نیویورک برگزار شد. در این نشست، جمهوری اسلامی کشور عزیزمان ایران فهرستی از نقض‌های برجام از سوی آمریکا را برشمرد و با توجه به سخنان اخیر مقامات آمریکایی به خاص بیانات آقای ترامپ در مجمع عمومی (که صبح همان روز صورت گرفته بود)، خواهان اعلام موضع اعضای برجام گردید. همه اعضای برجام به جز آمریکا بر اهمیت استمرار برجام تاکید داشتند و نماینده آمریکا اظهار داشت که تا وقت اتمام بازبینی سیاست تازه این کشور نسبت به ایران، آمریکا به تعهدات برجامی خود پایبند هست. در ادامه نشست، نمایندگان تمامی کشورها غیر از آمریکا تاکید کردند هرگونه نگرانی در مورد اجرای برجام بایستی در چارچوب کمیسیون یکسان برجام حل و فصل شود، ولی پرسشها خارج از برجام ربطی به برجام ندارند و در صورت لزوم باید در چارچوب‌های خود مورد بررسی قرار گیرند. کشور عزیزمان ایران در آخر جلسه درخواست تشکیل جلسه گروه کاری برطرف تحریم‌ها نمود که مورد موافقت قرار داده شد و مقرر شد در نخستین وقت برگزار شود.

نشست وزرای خارجه عضو برجام

نشست وزرای خارجه عضو برجام در روز چهارشنبه ۲۹ شهریور ۱۳۹۶ به درخواست جمهوری اسلامی و موافقت کمیسیون یکسان در حاشیه مجمع عمومی شرکت ملل متحد در نیویورک برگزار شد. با توجه به جهت‌گیری منفی دولت ترامپ نسبت به برجام طی چندماه گذشته، نشست وزیران خارجه به جای ورود به مباحث فنی و متداول، تبدیل به فرصتی جهت بیان مواضع سیاسی دولت‌های عضو شد که نتیجه آن انزوای کامل آمریکا به علت جبهه‌گیری واحد و یکصدای همه طرف‌های برجام مبنی بر ضرورت حراست از این سند و ایفای تعهدات از سوی همگان، و همچنین عدم ارتباط سایر پرسشها مطروحه از سوی آمریکا با برجام بود.

در آخر این نشست زن موگرینی طی یک کنفرانس خبری، با نشانه ممانعت از فضاسازی منفی علیه برجام و در تضاد با مواضع آمریکا، موارد زیر را مطرح کرد:

برجام به برنامه‌ی هسته‌ای کشور عزیزمان ایران مربوط می‌شود و مباحث دیگری وجود دارد که می‌تواند در قالب‌های دیگر مورد بحث قرار گیرد؛
آمریکا در حال بازبینی سیاست‌های خود در قبال کشور عزیزمان ایران است و این عنوان به بحث برجام ربطی ندارد و در این قالب جای نمی‌گیرد. توصیه مهم این است که برجام به خوبی کار می‌کند و نتیجه های مدنظر از این توافق را محقق و کارویژه‌ی تعریف شده است و مورد انتظار جهت این توافق را برآورده ساخته است؛
با همه وزاری حاضر در این نشست هم‌نظر بودیم که در دنیا کنونی که با منازعات، بحران‌ها و خصوصا یک ترساندن هسته‌ای که منشاء آن جای دیگری از این دنیا هست، نمی‌توانیم اجازه دهیم توافقی را که به خوبی کار می‌کند، از بین ببریم؛
برجام یک توافق دوجانبه نیست. هفت عضو دارد و ضمیمه‌ی یک قطعنامه شورای امنیت شرکت ملل متحد است و همه‌ی اعضای شرکت ملل متحد ملزم به اجرای آن هستند. بنابراین یه یک کشور، و حتی شش یا هفت کشور نیز تعلق ندارد، بلکه متعلق به کل جامعه‌ی بین‌المللی است؛
ما هیچ صحبتی از ایجاد عوض کردن در برجام نداشتیم. کشور عزیزمان ایران صراحتا در مقدمه برجام، بند سوم تاکید نموده است که تحت هیچ شرایطی به دنیال سلاح هسته‌ای نیست؛
برجام کار می‌کند و اهداف تعیین شده است را محقق کرده هست. این یک توافق عدم اشاعه‌ی هسته‌ای است و یک سند راهبردی در اختیار جامعه بین‌المللی محسوب و به امنیت جهانی مربوط می‌شود. برجام از یک مداخله احتمالیِ نظامی جلوگیری کرد. هیچ نیازی به مذاکره‌ی بخش‌هایی از این توافق نیست. این توافق تنها به بحث هسته‌ای مربوط است و تاکنون به طور کامل پاسخگوی نشانه تعیین شده است بوده است.

تحقق دومین و سومین نوبت از تمدید اسقاطیه‌های تحریم‌های هسته‌ای آمریکا

در تاریخ ۲۷ تیر ۱۳۹۶، وزیر خارجه دولت تازه آمریکا جهت دومین بار طی شش ماه، علیرغم تمامی ادعاهای قبلی خود، پایبندی کشور عزیزمان ایران به مفاد برجام را تائید و آنرا طی نامه‌ای به کنگره این کشور اعلام نمود. متعاقب آن، مدیر جمهور آمریکا دسته دوم از اسقاطیه‌های تحریم‌های هسته‌ای کنگره آمریکا علیه جمهوری اسلامی کشور عزیزمان ایران (مربوط به قوانین ISA, TRA, IFCA) را تمدید نمود. بر اساس برجام مدیر جمهور آمریکا متعهد است با استفاده از اختیارات خود، اجرای تحریم‌های هسته‌ای کنگره آمریکا علیه کشور عزیزمان ایران را متوقف کرده و مرتبا به این توقف استمرار بخشد.

همچنین در تاریخ ۲۳ شهریور ۱۳۹۶، مدیر جمهور آمریکا دسته سوم از اسقاطیه‌های تحریم‌های هسته‌ای کنگره آمریکا علیه جمهوری اسلامی کشور عزیزمان ایران (مربوط به قانونNDAA) را تمدید نمود. شایان ذکر است اسقاطیه‌ مربوط به قانون NDAA هر چهار ماه یک بار و اسقاطیه‌های مربوط به قوانین ISA، TRA و IFCA هر شش ماه یک بار می‌بایستی بر اساس تعهد دولت آمریکا در برجام و با استفاده از اختیارات مدیر جمهور این کشور، تمدید شود.

بخش سوم

آخرین تحولات در حوزه فعالیت‌های هسته‌ای

در بازه زمانی ۲۶ تیر لغایت ۲۶ مهر ۱۳۹۶، فعالیت‌های هسته‌ای جمهوری اسلامی کشور عزیزمان ایران در چارچوب روش و برنامه‌ی درازمدت هسته‌ای کشور استمرار، و تمام ابعاد مهم و حساس برنامه هسته‌ای در ظرفیت‌های مورد نیاز کشور در مقطع کنونی، همچنان که در گزارش­های پیشین ذکر شد، ادامه یافته هست. عمده‌ترین تحولات سه ماه گذشته به شرح زیر می باشد:

۱- تأیید پایبندی کشور عزیزمان ایران به تعهدات برجام به وسیله آژانس بین‌المللی انرژی اتمی

در تاریخ ۹ شهریور ۱۳۹۶، آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در هشتمین گزارش خود از روز اجرای برجام، و در هفتمین گزارش فصلی خود به شورای حکام در مورد راستی‌آزمائی اجرای برجام از سوی جمهوری اسلامی کشور عزیزمان ایران (GOV/۲۰۱۷/۳۵) بار دیگر تائید نمود فعالیت‌های هسته‌ای کشور عزیزمان ایران اعم از غنی‌سازی با سانتریفیوژهای نسل اول در سایت نطنز، تحقیق و توسعه سانتریفیوژهای پیشرفته و نسل جدید، تولید آب‌سنگین، مدرن‌سازی راکتور آب سنگین اراک، راکتور تحقیقاتی تهران، برنامه تولید رادیو ایزوتوپ‌های پایدار در فردو و سایر بخش‌ها، بر اساس برنامه‌ی درازمدت اعلام شده است از سوی جمهوری اسلامی کشور عزیزمان ایران و در چارچوب تعهدات کشور عزیزمان ایران وفق برجام ادامه دارد. گزارش مذکور سومین گزارشی است که آژانس از وقت روی کار آمدن مدیر جمهور تازه آمریکا منتشر و همچون گزارش‌های پیشین، بر پایبندی جمهوری اسلامی کشور عزیزمان ایران به برجام تاکید نموده است.

۲- پروژه مدرن‌سازی راکتور تحقیقاتی آب سنگین اراک

قرارداد مشاوره بازطراحی راکتور اراک با کشور چین مطابق با برنامه وقت بندی در حال انجام هست. مذاکرات اولیه جهت امضای قراردادهای تکمیلی مورد نیاز بین طرفین ادامه دارد.

۳- تولید آب ‌سنگین

این تاسیسات بعد از یک دوره کوتاه توقف به منظور تعمیرات، مجددا با ظرفیت اسمی در حال کار و تولید محصول می باشد. مقادیری از آب‌سنگین تولیدی، به منظور آماده‌سازی جهت صادرات به عمان انتقال داده شد.

۴- پروژه ایزوتوپ پایدار

قرارداد پروژه تولید ایزوتوپ پایدار در فردو میان کشور عزیزمان ایران و روسیه، مطابق مفاد قرارداد و برنامه وقت بندی در حال پیگیری و انجام هست. بخش اول قرارداد که در روسیه در حال انجام بوده آخر یافته و برابر با تقویم این پروژه، نتیجه های تا آخر مهر امسال به کشور عزیزمان ایران انتقال یافته می شود. در نگاه کلی، روند اجرای این پروژه مهم بر اساس برنامه‌ی پیش‌بینی شده، به خوبی در حال اجرا می‌باشد.

۵- تعاملات با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی

نظارت‌های پادمانی، پروتکلی و برجامی: در ادامه اجرای به میل خود پروتکل الحاقی و در تعامل با آژانس، انجام دسترسی‌های تکمیلی، و تهیه و ارسال پاسخ به مکاتبات آژانس در حال انجام هست. ششمین اظهاریه در خصوص صادرات تجهیزات و مواد غیرهسته‌ای مشروح در ضمیمه ۲ پروتکل الحاقی تهیه و تسلیم آژانس گردید. نشست‌های فنی و حقوقی با نمایندگان آژانس در خصوص مباحث مرتبط با اجرای پروتکل الحاقی در مذاکرات بین نمایندگان شرکت و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در حال انجام است.

برگزاری دوره آموزشی منطقه ای آژانس جهت نخستین بار در جمهوری اسلامی ایران: با عنایت به گشایش‌های صورت گرفته و در هماهنگی با آژانس، در جهت همکاری‌های فنی منطقه‌ای، شرکت انرژی اتمی کشور عزیزمان ایران جهت نخستین بار میزبان دوره آموزشی ۵ روزه با عنوان چشمه‌های پرتوزای بسته بلااستفاده بوده هست. در این دوره، متخصصینی از ۲۱ کشور آسیایی در پایتخت کشور عزیزمان ایران حضور یافتند و مدرسین ایرانی در کنار یک مدرس از آژانس، این دوره را با موفقیت برگزار نمودند.

۶- همکاری‌های بین‌المللی

به منظور تحقق ظرفیت‌های پیش‌بینی شده است در ضمیمه ۳ برجام، کارها زیر صورت پذیرفته است:

نشست یکسان با آژانس به منظور ایجاد مرکز ایمنی هسته­ای: به منظور تاسیس مرکز ایمنی هسته‌ای، نشست مشترکی به وسیله آژانس با نشانه ایجاد هماهنگی­های مورد نیاز جهت ارائه کمک فنی به کشور عزیزمان ایران برگزار شد. این نشست با حضور نمایندگانی از شرکت­های پیشرو در کشورهای متفاوت برگزار گردید.

همکاری و ارتباط با کشورهای مختلف: با گشایش‌های صورت گرفته بعد از برجام و ایجاد فضای مثبت در خصوص همکاری های صلح آمیز هسته ای، بازدیدها، ملاقات‌ها و تبادل هیأت‌ در سطوح متفاوت در حال گسترش می‌باشد. از جمله مشورت و ملاقات با مقامات کشورهای اسپانیا، نروژ، فرانسه، لهستان، مجارستان و جمهوری چک و ملاقات در سطوح متفاوت با مقامات اتحادیه اروپا صورت گرفته هست. همچنین معاون محترم رئیس‌جمهور و مدیر شرکت انرژی اتمی در پاسخ به دعوت مقامات ایتالیا و انگلستان به این دو کشور سفر نمود. جهت تسریع در همکاری های بین المللی، هماهنگی های مورد نیاز جهت اخذ مجوزهای قانونی از دولت های مربوطه به عمل آمده است.

برگزاری سمینار همکاری‌های هسته‌ای کشور عزیزمان ایران و روسیه: در پی برگزاری موفق سمینار عالیرتبه همکاری‌های کشور عزیزمان ایران و اتحادیه اروپا در بروکسل، کشور روسیه نیز میزبان برگزاری کنفرانس مشابهی با حضور کلیه کشورها و آژانس در روسیه بود که مورد استقبال طرف ایرانی قرار گرفت.

این سمینار به بررسی و مرور ۲۵ سال همکاری هسته‌ای صلح‌آمیز کشور عزیزمان ایران و روسیه پرداخته و زمینه‌های همکاری آتی دو کشور به خاص استفاده از ظرفیت های ضمیمه سه برجام را معرفی نمود. در این سمینار که با همکاری مسئولین و متخصصین صنعت هسته‌ای دو کشور طی روزهای ۲۵ و ۲۶ مهر ماه برگزار گردید، نمایندگانی از کشورهای ۱+۵ و نیز آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نیز حضور داشتند.

انتهای پیام/

واژه های کلیدی: برنامه موشکی ایران | مجلس شورای اسلامی | وزارت امور خارجه | وزیر امور خارجه | مقامات آمریکا | سفر به آمریکا | انقلاب اسلامی | کنگره آمریکا | شورای اسلامی | ریاست جمهوری | دولت آمریکا