هندوانه‌هاي ايران ديگر شيميايي نيستند
مواد غذايي | استان بوشهر | سيب زميني | هندوانه | صادرات | هندوانه | محصولات | جزيره | بوشهر | بازار | ايران
هندوانه هاي ايران ديگر شيميايي نيستند
عبارات مهم : مواد غذايي – استان بوشهر
هرچه در نگاه نخست خنده آمیز هست، با گذشت دقايقي گريه دارتر مي شود. ١١ مرد كامل، پير و جوان، رديف ايستاده اند و هندوانه دست به دست مي كنند؛ تقريبا سكوت است و صداي موج ها تنها سر و صداي اسكله. صورت هاشان خيس آب هست. تن ارزش هم. اينجا «بوالخير» هست؛ بندر بوالخير. دماي هوا ٤٩ درجه؛ رطوبت هوا حدود ٧٠ درصد. اين مردان ١٠ تُن هندوانه را دست به دست مي كنند و در لَنج بار مي زنند تا به «قطر» صادر شود. «اين روش صادرات كالاي ايران به كشورهاي عربي است».
هندوانه‌هاي ايران ديگر شيميايي نيستند
نقطه پاياني
اين نقطه پايان سفر هست. شوكه و ميخكوب به اين صحنه نگاه مي كنم؛ ١١ مرد در گرماي طاقت فرساي بوشهر ايستاده اند و تقريبا در هر دقيقه يك هندوانه را از كاميون وارد لَنج مي كنند. ٤٠ سال است كه ايران به كشورهاي عربي هندوانه و ميوه صادر مي كند و هنوز نتوانسته روشي مكانيزه يا حداقل امروزي تر براي بسته بندي و بارگيري محصولات خود پيدا كند.
مواد غذايي | استان بوشهر | سيب زميني | هندوانه | صادرات | هندوانه | محصولات | جزيره | بوشهر | بازار | ايران
به تركيه فكر مي كنم؛ نه مرز زميني با قطر دارد و نه مرز دريايي ولی بيشتر بازار شكوفاي اين روزهاي قطر را به چنگ آورده هست. ايراني هاي صادركننده ولی درگير پرسشها ابتدايي صادرات اند. همه عوامل صادرات، از كارگر و صاحب لَنج گرفته تا راننده كاميون و نماينده هاي گمرك و شرکت بنادر و تجار، درگير «دستشويي»اند. جايي براي قضاي حاجت ندارند! يك سوله خشك و خالي براي خنك شدن ندارند. از شدت گرما و سختي حتي حرف هم نمي زنند. اين وضع صادرات و صادركننده هاي ايراني هست. گذشته از بحث كيفيت توليد در كشور و شيوه هاي نگه داشتن مقاصد صادراتي كه در ادامه همين گزارش به آن پرداخته خواهد شد.
از مجموع ١١ بندري كه در بوشهر كار صادرات به كشورهاي عربي را انجام مي دهند، دو بندر دَيّر و بوالخير تنها به قطر كالا مي فرستند. خبرنگار «شرق» به «بوالخير» رفته هست. اگر حدود ٤٥ دقيقه در بزرگراه ساحلي، به جنوب شرقي شهر بوشهر برانيد به بندر بوالخير مي رسيد. اين بندر بيش از يك قرن و نيم است كه دروازه ورود و صدور كالا به ايران هست. حالا آن روزها گذشته كه «رئیس غلامعلی خلیلی بن علی»، تاجر مشهور اسلحه ايران اين بندر را در قرق داشته هست. حالا بوالخير جايي است كه در آن لَنج هايي كه به «پاكستاني» مشهورند پهلو گرفته اند. كاميون هايي از شيراز و گچساران و كازرون و خيلي شهرهاي ديگر هندوانه، سيب زميني، كلم، خربزه، گوجه و كاهو مي آورند تا به قطر بفرستند.
قطري ها ساكت شده است اند!
پس از بيش از ١٥٠ سال وضعيت اين بندر ناگوار و اسفناك هست؛ خيس از گرما و رطوبت هوا به اين مردان نگاه مي كنم: شايد حق تركيه است كه از ما پيش باشد. به مردي كه با لهجه بوشهري زير لب آواز مي خواند نزديك مي شوم؛ «..سي بوشر هيشكي دلش/ مثه مو غمگين نبيده/ دل هيشكي مثه مو/ يه كاسه خين نبيده…» مي پرسم: «چه مدت است كه اين گونه صادرات مي كنيد؟»
هندوانه‌هاي ايران ديگر شيميايي نيستند
-چهار پنج سالي مي شه. ولي فصل خاصي داره. از بعد عيد شروع مي كنيم و تا برج ٩ ادامه مي ديم.
از بعد از اينكه كشورهاي عربي قطر را تحريم كردند صادرات شما تغيير كرده؟
مواد غذايي | استان بوشهر | سيب زميني | هندوانه | صادرات | هندوانه | محصولات | جزيره | بوشهر | بازار | ايران
بله خيلي. در همين سال جديد هر هفته فقط يه لنجي مي فرستاديم ولي الان روزانه چهار پنج تا مي فرستيم.
و در هر لنج چقدر كالا جا مي شه؟
بستگي به تناژ لنج داره. ايني كه شما الان روش واسادي ١٠٠ تن داره. او لنج بغلي ٨٠ تن و كناريش ٧٠ تن داره. لنج قبلي هم كه جدا شد، ١٣٠ تني بود. ديگه كف كفش ٧٠ تُنيِ.
هندوانه‌هاي ايران ديگر شيميايي نيستند
شما چه كالاهايي مي فرستين؟
سيب زميني، پياز، هندونه بيشتر، كدو، كلم، گوجه هم اين آخرهای مي فرستيم.
چند ساعت طول مي كشه كه لنج ازاينجا برسه قطر؟
تا قطر… ١٤٠ مايلِ دریایی . ما حدود ٢٣ ، چهار ساعت طول مي كشه تا برسيم؛ ولی ١٨ ساعت كفشه. هر ساعتي هفت ، هشت مايل را مي ره لنج.
چقدر به اين كارگرا پول ميدين؟
الان اين ١٠٠ تن رو كه تخليه كنن نهايت ميشه نفري ٦٠، ٧٠ تومن. پنج، شيش ساعت هم طول مي كشه. ١٠ تا ماشين ميان كه ميشه ١٠٠ تن بار. ما هم ماشيني حساب مي كنيم. ماشيني ١٥٠ هزار تومن. ١٠ تا بشه ميشه يك ميليون و ٥٠٠. اينها هم كه مي بينين، روزمزدن.
از بعد اينكه كشورهاي عربي قطر را تحريم كردند اوضاع شما چه تغييري كرد؟
ما قبلا اول مي رفتيم قطر بارمون رو خالي مي كرديم؛ بعد مي رفتيم دوبي بار مي زديم و برمي گشتيم؛ ولی الان دوبي قبول نمي كنه ما از قطر بريم. برمي گرديم ايران و بعد از ايران مي ريم دوبي جنس مياريم.
اين رفت و برگشت چقدر براي شما هزينه اضافه داره؟
به جز استهلاك و پول كارگر و ناخدا و آشپز، حدود ١٢ تا ١٥ ميليون. ولی خب الان وضع قطر خيلي بد شده است هست. مواد غذايي كه شيوخ مي دادن براي قطر ديگه نمي دن. ديگه هواپيما و لنج همه غذاي ايران مي برند براشون. اينا قبلا خيلي ما رو اذيت مي كردن. همين قطري ها. قبلا هفته اي يه بار هم كه جنس مي برديم، يا تحويل نمي گرفتند؛ يا مي گفتند اداره بهداشت قطر گفته كه ميوه ها و هندونه هاي ايران شيمياييه. مجبور مي شديم بارمون رو بريزيم تو دريا. همش ضرر مي داديم ولی الان صداشون افتاده. ديگه هرچي هم كه ببريم مي گيرند و صداشونم در نمياد. الان بيشتر از يك هفته است كه روزي پنج، شش تا لنج از اينجا به قطر جنس مي برن. هر كدوم ١٢٠ تن هستن؛ مي شه حدود ٦٠٠ تن روزي.
ميزان صادرات مواد غذايي از بنادر به قطر
از مرد دور مي شوم. صداي گفت وگوي چند مرد ديگر را با هم مي شنوم؛ «هرچی میوه می فرستیم اونا میدن گاو و گوسفندهاشون». نزديك مي شوم: «خب براي ما چه فرقي مي كنه كه اونا با كالاهاي ما چه مي كنن؟ مهم اينه كه پولش رو بگيريم ديگه». يكي از مردها مي گويد: فرقش اينه كه اگه كالاي خوب بديم بهشون بعد فردا واسه جام جهاني هم از ما كالا مي گيرن. فرقش اينه كه اگه كالاي خوب بديم ميشن مشتری ثابت ما. نه اينكه اگه بحرانشون تموم شد، باز ايران رو ول كنن و برن سراغ عربا.
از محوطه دور مي شوم. اين سفر تمام شده است هست. پيش از آنكه به بوالخير بيايم از كارشناسان اداره کل بنادر و دریانوردی استان بوشهر، آمار دقيق صادرات ايران در روز به قطر را پرسيده بودم.
آماري كه همان لحظه پيش روي خودم به روز هم شد. از بندر دَيِّر كه بين سه تا چهار ساعت با بوشهر فاصله دارد، روزي ٣٠٠ تا ٣٥٠ تُن محصول، يعني سه شناور (لنج چوبي) به قطر مي رود. از بندر بوالخير هم ٧٠٠ تا ٨٠٠ تن كه حدود شش شناور مي شود، به قطر مي رود؛ اين ارقام يعني در روز حدود هزار و ٢٠٠ تن مواد غذايي مشمول بر ميوه، تره بار و سبزيجات از ايران به قطر مي رود.
خاك ايران در قطر؟
یک منبع آگاه توضیح داده بود كه از جزيره نگين محصولات معدني ايران به قطر ارسال نمي شود. پيش از رفتن به شرکت بنادر، با بوشهري ها راجع به محصولاتي كه از بوشهر به قطر مي رود، صحبت كرده ام. بيشتر آنها خبري را دادند كه پيش تر «تسنيم» و رسانه هاي مشابه آن، منتشرش كرده بودند. از نگين خاك مي فرستند، قطر. خاك حاصل خيز ايران و بوشهر را به قطر مي فرستند.
در بالاترين نقطه شرکت بنادر ولی اتاقي دوار وجود دارد كه به آن برج نگهباني گفته مي شود.
جزيره مصنوعي نگين، از اين برج آشكارا ديده مي شود. حتي حركت ماشين ها براي بزرگراه كشي روي آن واضح هست. هنوز اسكله هاي آن آماده بهره برداري نيستند؛ ولی روشن است كه كمك خوبي براي بندر بوشهر خواهد بود. همين وضوح نشان مي دهد كه اگر قاچاقي بخواهد انجام شود، از برج نگهباني و حتي از ساحل به آساني ديده مي شود؛ بنابراين فرضيه قاچاق يا حتي صادرات خاك از اين جزيره به قطر يا ديگر كشورهاي عربي به كل منتفي هست.
لاي روبي هاي انجام شده است از ساحل بوشهر از سال ١٣٣٠ به بعد در دريا به فضاي دورتري در دريا ريخته شده است است و در گذر وقت اين جزيره مصنوعي را ايجاد كرده هست.
ايران از وقت قطر بهره مي برد؟
همه آنچه در بوشهر ديده شد، نشان داد كه به شكلي اسفناك، ابتدايي و راحت با مسئله صادرات كالا به قطر برخورد مي شود. به گواه تاريخ و گمانه هاي كارشناسي، عنوان صادرات، كيفيت محصولات، برندسازي و… مسائلي بسيار پيچيده و درهم تنيده است كه نمي توان آن را به يك نهاد يا شرکت خاص نسبت داد.
بررسي اين عنوان در حوصله اين گزارش نيست؛ ولی بعد از فروپاشي شوروي، وقت سقوط صدام حسين در عراق، وقت درگيري هاي ارمنستان و جمهوری آذربايجان و جنگ طولاني مدت در افغانستان، همه و همه حكايت از اين دارد كه ايران همواره وقت اين را داشته كه از بازار كشورهاي همسايه به بهترين شكل ممكن بهره ببرد؛ ولی هرگز اين اتفاق رخ نداده هست. اكنون هم به روال سابق ايران از وقت پيش آمده بهره نمي برد تا ميدان براي رقبايش باز باشد. واقعيت اين است كه ايراني ها اين بازارها را به خوبي فتح مي كنند و به شكلي احساسي و هيجاني واكنش هاي لحظه اي نشان مي دهند؛ ولی بعد از آن به دليل نداشتن ديد بلندمدت و اصلاح نشدن همه مواردي كه به آن اشاره شد، رقبا به آساني بازار را از ايران مي ربايند.
اخبار اقتصادی – شرق
واژه های کلیدی: مواد غذايي | استان بوشهر | سيب زميني | هندوانه | صادرات | هندوانه | محصولات | جزيره | بوشهر | بازار | ايران