هملت دلقک بود؟

هملت دلقک بود؟

عبارات مهم : لباس های بازیگران

از ازدحام آزار دهنده چهارراه ولیعصر و صداهای ناهنجار و گوش خراش می گذرم و وارد سالن مهم تئاترشهر می شوم. دیدن یک نمایش یک تجربه جدید و دلپذیر در آرامش است. ولی دیدن بازیگری که بر صحنه که صورت پردازی نه چندان زیبایی دارد و دکوری از سازه های فلزی و زشت و ناگهان داد و جیغ بازیگران همه حس های خوب ناشی از جداشدن از صداهای گوش خراش خیابان را به هم می ریزد. هملت نوشته آقای شهرام احمدزاده به کارگردانی آقای آرش دادگر این گونه شروع می شود.

هملت دلقک بود؟

جیغ بازیگران که گاه بسیار گوش خراش می شود، انگار که یک عامل ساختاری باشد، در تمام مدت نمایش ادامه دارد. بازیگران با جیغ وارد می شوند، با جیغ خارج می شوند و پاسخ های هم را با جیغ می دهند و کسی به فکر گوش های تماشاگران نیست. همین ایراد بزرگ در موسیقی هم وجود دارد. گاه صدای بازیگران و موسیقی با هم شنیده می شود (بهتر است بنویسم شنیده نمی شود) حتی در صحنه هایی دو بازیگر با هم صحبت می کنند! این تکنیک ها که شاید، از دید بعضی منتقدان و صاحب نظران تئاتر، نوآوری به حساب بیایند فقط به درد گیج کردن چشم و گوش تماشاگر می خورند. تماشاگر نمی داند به کجا نگاه کند و چه چیز را بشنود؛ این بزرگ ترین عیب یک نمایش است.

پیش از همه این ایرادها باید به درون مایه نمایش پرداخت. هملت شاهکار شکسپیر را همه می شناسیم. دنیا می شناسد. همچنین همه می دانیم که بنیاد نمایش بر تکرار اجراهاست. یک نمایش نامه را می توان صدها بار به شکل های متفاوت اجرا کرد و باز تازه بماند. اقتباس از نمایش نامه ها هم کاری مرسوم است و بسیاری از آثار موفق دنیا این گونه خلق شده است اند. ولی نمایش هملت آرش دادگر چه نوع اجرا یا چه نوع اقتباسی است؟ پرسش دوم این است که به طور اساسی اقتباس کننده تا کجا می تواند پیش برود؟ اگر واقع بین باشیم فقط نام کسان این نمایش با نام های نمایش نامه هملت یکی است. جهت مثال داستان در دانمارک می گذرد.

از ازدحام آزار دهنده چهارراه ولیعصر و صداهای ناهنجار و گوش خراش می گذرم و وارد سالن مهم تئاترشهر می شوم. دیدن یک نمایش یک تجربه جدید و دلپذیر در آرامش است. ولی

اما به نظر می رسد که دانمارک زیاد یک نام است و شاید نویسنده قصد داشته پرسشها کشور عزیزمان ایران را به نام دانمارک بازگو کند. یا نام هملت به نظر می رسد هیچ ربطی به هملت شکسپیر نداشته باشد. هملت این نمایش یک دلقک است؛ نه یک عاقل كه خود را به دلقکی زده، بلکه یک دلقک تمام عیار. صورت و لباس او (شلوارک) این دلقکی را به خوبی می نمایاند. بنابراین این هملت در حد یک شخصیت کمدی سطحی باقی می ماند و هیچ گاه به عمق شخصیت هملت واقعی نمی رسد که مسئله بودن و نبودن را پیشِ روی داشت.

هملت شکسپیر علاوه بر عمق فلسفی و مفهومی خود یک داستان جذاب هم هست. ولی نمایش هملت دادگر فاقد داستان است و به یک جنگ شبیه تر است. بازیگران می آیند و کارهایی می کنند و می روند. دراین میان به نظر می رسد نشانه خنداندن تماشاگران است. حتی صحنه های خوب نمایش مثل سانسور روزنامه ها هم به سطح کمدی های معمولی سقوط می کند. شاید علت مهم آن تلاش جهت چسباندن پرسشها کشور عزیزمان ایران به نمایش نامه هملت شکسپیر باشد. این عدم موفقیت این سؤال را پیش می کشد که بهتر نبود نمایش نامه نویس نمایش نامه مستقلی می نوشت و از خیر اقتباس از هملت می گذشت؟ بحران محتوای نمایش به بحران در اجرا هم کشیده شده است است.

علاوه بر صداهای گوش خراش نمایش از زیبایی شناسی تصویری هم بهره کمی دارد. آمدورفت بازیگران با صندلی هایی که می آورند و می برند، بسیار آزار دهنده است. گاه خیال می کنیم نه بازیگران تئاتر که جمعی را در حال رفت وآمد به پارک می بینیم؛ با صندلی هایی تاشو که با خود می آورند و می برند. این ایراد در بخش های دیگر طراحی صحنه و لباس نمایش هم دیده می شود؛ مثل تشکی که از آن جهت نشان دادن اتاق خوب کلادیوس استفاده می شود. زمخت ترین و دم دستی ترین نوع طراحی که می شد کرد. یا در لباس های بازیگران غلبه رنگ های تیره و استمرار آن از جذابیت های چشمی نمایش کاسته است. نمایش هلمت با وجود زحمت های بسیاری که جهت آن کشیده شده است است، یک نمایش موفق نیست. این نمایش یک پرسش بزرگ همیشگی را دوباره جهت ما مطرح می کند: آیا ما حق داریم آثار جهانی تئاتر را به هر شکل که دلمان می خواهد، تغییر دهیم؟ به طور مسلم نه.

هملت دلقک بود؟

اخبار فرهنگی – شرق/جواد رنجبردرخشی لر

واژه های کلیدی: لباس های بازیگران | صداهای گوش | بازیگران | دانمارک | شکسپیر | داستان | نمایش | تئاتر