نابودی 90 درصد مرجان‌های خلیج فارس بر اثر آلودگی‌های نفتی
نایبند با ۴۲ درصد پوشش مرجانی بالاترین میزان تخریب مرجان‌ها را در سواحل کشور عزیزمان ایران به علت توسعه صنایع نفت و گاز به خود تخصیص داده شده است داده است.
به گزارش خبرنگار حوزه محیط زیست گروه اجتماعی گروه تحریریه سایت جوان؛ سواحل جنوبی کشور به علت تنوع گونه های دریایی در آسیا شهرت دارد. مرجان‌ها یکی از این گونه های دریایی هستند و در محیط زیست خلیج فارس و دریای عمان تاثیرات به سزایی دارند.
عبارات مهم : دریایی – ایرانی مرجان دریایی یکی از جانوران راحت است که در شاخه مرجانیان و رده گُل‌سان‌زیان (آنتوزوآ) رده‌بندی می‌شود.
مرجان‌ها تقریباً ۵۴۰ میلیون سال پیش در نتیجه ترکیب یک حیوان (توتیا) و یک گیاه تک‌سلولی در بدن بعضی موجودات مرکب، بر روی زمین ظاهر شدند. مرجان‌ها را در سلسله بی‌مهرگان، شاخه کیسه‌تنان و رده آنتوزوا (شامل مرجان‌ها و شقایق‌های دریایی) قرار می‌دهند. این گروه از جانداران، صخره‌سازان مهمی را در بر می‌گیرند که ساکن اقیانوس‌های مناطق گرمسیری هستند و جهت تشکیل یک پوسته اسکلتی سخت، کربنات کلسیم ترشح می‌کنند. پولیپ مرجانی اسکلتی آهکی ترشح می‌کند که با گذشت وقت تبدیل به صخره مرجانی می‌شود.
مرجان‌ها در ایجاد ساختار فیزیکی صخره‌های مرجانی که عمدتاً در آب‌های استوایی و نیمه‌استوایی واقع شده‌اند، سهم زیادی دارند از جمله این ساختارها می‌توان به صخره‌های بلند مرجانی در ساحل کوینزلند در استرالیا اشاره کرد. مرجان‌هایی که با جلبک‌ها همزیستی ندارند، می‌توانند در آب‌های عمیق‌تر زندگی کنند و همراه با گونه‌های ساکن آب‌های سرد همچون سرده لوفلیا در عمق ۳۰۰۰ متری اقیانوس‌ها به حیات خود ادامه دهند.
تغذیه
مرجان‌ها از دو سیستم تغذیه اتوتروفی و هتروتروفی بهره می‌برند. در تغذیه اتوتروفی جلبک همزیست یا زوگزانتله جهت انجام فتوسنتز از مواد مازاد متابولیکی مرجان (دی‌اکسید کربن و مواد زائد نیتروژن‌دار) استفاده کرده و با تولید مواد آلی، اکسیژن و انرژی را در اختیار مرجان قرار می‌دهد. در تغذیه هتروتروفی، مرجان‌ها با استفاده از تانتاکول‌های خود زئوپلانکتون‌ها رابه دام می‌اندازند یا با ترشح موکوس و همچنین از طریق گسترش فیلامنت‌های خود به بستر اطرافشان تغذیه می‌کنند.
تولید مثل
مرجان‌ها می‌توانند تک جنسی یا دوجنسی (هرمافردویت) باشند و در هر یک از این دو حالت می‌توانند تولید مثل جنسی و تولید مثل غیرجنسی داشته‌باشند. تولید مثل این امکان را جهت مرجان‌ها فراهم می‌کند که در نواحی تازه ساکن شوند.
مرجان‌ها عمدتاً تولید مثل جنسی دارند. حدود ۲۵ درصد از مرجان‌های سنگی کلنی‌های تک جنسی دارند، در حالی که بقیه دو جنسی هستند.
نابودی 90 درصد مرجان‌های خلیج فارس بر اثر آلودگی‌های نفتی
مرجان‌های ایران
مرجان‌ها در آب‌های ایرانی خلیج‌فارس، تا اندازه زیادی محدود به جزیره‌ها هستند. بیش‌ترین مناطق مرجانی کشور عزیزمان ایران در خلیج‌فارس در اطراف جزایر خارک و خارکو در شمال و اطراف جزایر جنوبی بین لاوان تا هرمز از جمله جزایر هندورابی، کیش، فارور، بنی‌فارور، سیری، لارک، هنگام، تنب کوچک و بزرگ، ابوموسی و قشم واقع شده‌اند. آبسنگهای مرجانی کشور عزیزمان ایران عمدتاً از نوع حاشیه‌ای بوده و از شمال‌غرب به جنوب‌شرق خلیج‌فارس، در اطراف ۱۶ جزیره و دو منطقه ساحلی، یعنی خلیج نایبند و خلیج چابهار رشد کرده‌اند.
آبسنگهای مرجانی ایران به علت قرار گرفتن در منطقه‌ای با شرایط زیست‌محیطی نه چندان مناسب جهت رشد و زندگی نظیر عمق کم، نوسان‌های شدید درجه حرارت از ۱۲ درجه سانتی‌گراد در زمستان تا بیش از ۴۰ درجه سانتی‌گراد در تابستان، شوری زیاد و تردد کشتی‌های نفت‌کش، از نظر بوم‌شناختی تحت‌فشار قرار گرفته و در آستانه تحمل بوم‌شناسی خود قرار دارند. این شرایط منحصر به فرد محدودیت‌هایی را جهت جوامع مرجانی به وجود آورده و باعث کم کردن تنوع گونه‌ای مرجان‌های سخت این منطقه در مقایسه با اقیانوس هند شده هست. ترکیب گونه‌ای جوامع اساساً با جوامعی که معمولاً در صخره‌های نواحی اندوپاسیفیک یافت می‌شوند، تفاوت دارد و تنها ۱۰ درصد از مرجان‌های نواحی اندوپاسیفیک در خلیج‌فارس مشاهده می‌شوند. از طرفی این شرایط باعث می‌شود مرجان‌های سخت این منطقه، نسبت به سایر نقاط دنیا شرایط حادتری را تحمل کنند، به طوری که مرجان‌های خلیج‌فارس در مقایسه با دیگر نقاط اقیانوس هند مقاوم‌تر هستند.
صخره‌ها
مرجان‌های سنگی هرماتیپیک، اغلب در صخره‌های مرجانی یافت می‌شوند. این ساختارهای بزرگ کربنات‌کلسیمی به طور کلی در آب‌های براق نواحی استوایی یافت می‌شوند. صخره‌ها از اسکلت‌های مرجانی ساخته می‌شوند و با لایه‌ای از کربنات کلسیم که به وسیله جلبک‌های همزیست با مرجان تولید می‌شود، کنار هم نگه داشته می‌شوند. صخره‌ها، اکوسیستم‌ها یا زیستگاه‌های بسیار متنوعی هستند و بیش از ۴ هزار گونه از ماهی، تعداد زیادی از کینداریا، حلزون‌ها، خرچنگ‌ها و بسیاری جانوران دیگر در فضای امنی که مرجان‌ها می‌سازند، زندگی می‌کنند
تهدیدها
در خلیج‌فارس قیمت تخریب و خسارت وارده به آبسنگهای مرجانی به علت فعالیت‌های انسانی گسترده و کنترل نشده بسیار شدیدتر از قیمت میانگین جهانی هست. طبق گزارش‌های شرکت ملل متحد در چند دهه اخیر بیش از ۷۰ درصد سواحل مرجانی کشورهای حوزه خلیج‌فارس و دریای عمان از جمله کشور عزیزمان ایران نابود شده‌است که عمده دلایل آن آلودگی‌های نفتی و پیشروی ساخت و سازهای ساحلی در داخل دریا بوده هست. در این میان استخراج و بهره‌برداری و حمل و نقل نفت بیش‌ترین نقش را در تخریب سواحل مرجانی دارد.
میرشکار مدیر کل دفتر سواحل و زیست بوم های دریایی شرکت حفاظت محیط زیست گفت: علت مهم سفید شدگی مرجان ها در سال‌های اخیر زیاد کردن دمای زمین است که باعث از بین رفتن مرجان ها می شود.
وی افزود: تنها راه حل مقابله با این معضل زیست محیطی این است که تمام مردم دنیا با کم کردن تولید کربن و جلوگیری از زیاد کردن درجه حرارت زمین به حیات مرجان ها کمک کنند.
میرشکار با بیان اینکه سفید شدگی مرجان ها در تمام آب‌های دنیا زیاد شده است هست، یادآور شد: مرجان های خلیج فارس در مقایسه با سایر مرجان های دنیا در برابر پدیده گرمایش زمین و سفید شدگی مقاومت بسیار بیشتری از خود نشان می‌دهند.
مدیر کل دفتر سواحل و زیست بوم های دریایی تصریح کرد: البته این احتمال وجود دارد که با خنک تر شدن جَوی بخشی از مرجان های سفید شده است به صورت مجدد احیا و به تناوب محیط زیست دریا وارد شوند.
حفاظت
معرفی مناطق حفاظت شده است دریایی (MPAs)، ذخیره‌گاه‌های زیست‌کره، پارک‌های دریایی، میراث طبیعی جهانی و ملی، مدیریت صید و حفاظت از زیستگاه‌ها می‌تواند صخره‌ها را از آسیب‌های انسانی حفظ کند.
بسیاری از دولت‌ها در حال حاضر انتقال هر گونه مرجان از صخره‌ها را ممنوع کرده‌اند و به ساکنان محلی در ارتباط با حفاظت و بوم‌شناسی صخره‌ها اطلاع‌رسانی می‌کنند. با کارها محلی همچون حفاظت زیستگاه و حمایت از علفخواران دریایی می‌توان قیمت آسیب‌های محلی را کم کردن داد.
بیش‌ترین میزان تخریب سواحل مرجانی ایران در جزیره‌های لاوان، کیش و نایبند بوده هست. نایبند با از دست دادن ۴۲ درصد پوشش مرجانی بالاترین میزان تخریب مرجان‌ها را در سواحل کشور عزیزمان ایران به خود تخصیص داده شده است داده‌است. در این منطقه به علت توسعه صنایع نفت و گاز «طرح توسعه پارس جنوبی»، رسوب‌گذاری و آلودگی‌های نفتی و شیمیایی در منطقه به شدت اوج رفته است و در چند سال اخیر این توسعه به علت نادیده گرفتن اصول و قوانین زیست‌محیطی به قیمت نابودی ده‌ها هزار هکتار از سواحل مرجانی خلیج نایبند تمام شده‌است.
در خارک و خارکو علاوه بر عوامل یادشده، آلودگی نفتی ناشی از فعالیت شرکت نفت باعث ایجاد سطوح بالای هیدروکربن‌های نفتی و نابودی آبسنگهای مرجانی شده هست. مرجان‌های جزیره قشم نیز عمدتاً بر اثر توسعه بی‌رویه، ورود فاضلاب‌های صنعتی و شهری و هجوم انواع آلاینده‌ها به درون دریا دچار فوت تدریجی شده‌اند. مرجان‌های جزیره فارور، لاوان و هندورابی به علت برداشت‌های غیرقانونی به وسیله صیادان و افراد سودجو در قسمت‌های وسیعی بافت خود را از دست داده‌اند. در منطقه چابهار نیز به علت فعالیت‌های اسکله‌سازی، شمع‌کوبی و لایروبی قسمت اعظم مرجان‌ها از بین رفته‌اند. سالم‌ترین صخره‌های مرجانی در بخش‌های ایرانی در اطراف جزایر خارک و خارکو در بخش شمالی و اطراف جزایر جنوبی از لاوان تا هرمز یافت می‌شوند.
انتهای پیام/
نایبند با ۴۲ درصد پوشش مرجانی بالاترین میزان تخریب مرجان‌ها را در سواحل کشور عزیزمان ایران به علت توسعه صنایع نفت و گاز به خود تخصیص داده شده است داده است.
واژه های کلیدی: دریایی | ایرانی | مرجان | جزیره | تغذیه | ایران | اخبار محیط زیست | مرجان های دریایی