مناظره‌های انتخاباتی چطور شکل گرفت؟
«این یک واقعیت است: مناظره‌های تلویزیونی می‌توانند آرای یک نامزد انتخاباتی را تغییر دهند. این مناظره‌ها هستند که قدرت، اعتماد به نفس، هوشمندی، توانایی استدلال و
مناظره های انتخاباتی چطور شکل گرفت؟
عبارات مهم : آمریکا
هفته نامه صدا در ادامه راجع به تاریخچه مناظره های انتخاباتی نوشت : «در کشور عزیزمان ایران اوضاع به کلی متفاوت بوده: مناظره های انتخاباتی سابقه سی ساله دارند؛ اگر چه وقفه های طولانی مدتی هم بین آنها پیش آمده ولی با این حال در هر دوره، تفاوت های عمده ای با هم داشته اند. اگر پیگیر برنامه های انتخاباتی باشید می دانید که دیروز نخستین دور مناظره ها برگزار شد ولی جهت این که بدانید اوضاع در دنیا چطور بوده و است بد نیست این مطلب را بخوانید.
مناظره‌های انتخاباتی چطور شکل گرفت؟
اولین بار، ایالات متحده آمریکا
در آمریکا، کمیسیونی به نام «کمیسیون مناظره های انتخاباتی» ساز و کار مناظره ها را تعیین می کند. ضمن این که نامزدهای حزبی باید اول از همه در دانشگاه، رودرروی رقبای حزبی قرار بگیرند و جلوی تماشاگران که زیاد دانشجو و خبرنگارند، به پرسش ها جواب بدهند. بعد از پیروزی در مسابقه حزبی، نوبت به مناظره های نامزدهای مهم می رسد که در دانشگاه برگزار می شود و معمولاً مجریان مشهور شبکه ها اجرای آن را بر عهده دارند؛ شیوه ای که در کشورهای دیگر کم و بیش اجرا نمی شود. ولی شکل گیری چنین نظامی در مناظره ها یک شبه نبوده است. آمریکا در این کار بیش از ۶۰ سال سابقه دارد و دوران عجیب و گاه مضحکی را هم سپری کرده است. همه چیز مناظره ها از دهه ۶۰ شروع شد.
«این یک واقعیت است: مناظره‌های تلویزیونی می‌توانند آرای یک نامزد انتخاباتی را تغییر دهند. این مناظره‌ها هستند که قدرت، اعتماد به نفس، هوشمندی، توانایی استدلال و
دهه شصت میلادی، دهه تأثیرگذاری تلویزیون بوده است؛ دهه ای که رفاه نسبی خانواده های آمریکایی را قانع کرد که تلویزیون بخرند و بیش از هر رسانه دیگری این شبکه های متفاوت تلویزیونی بودند که به مخاطبان الگوی ذهنی ارائه می کردند: چه مصرف کنند، چه بپوشند و چه ارزش هایی را جدی بگیرند. جهت همین هم تلویزیون به بااهمیت ترین رویداد سیاسی ایالات متحده علاقه نشان داد. پخش زنده مناظره دو نامزد نهایی انتخابات، به قدری مهم بود که مدت ها تلویزیون تبلیغ این برنامه را پخش می کرد.
۲۱ اکتبر سال ۱۹۶۰ بود که نخستین دوره مناظره های تلویزیونی و رادیویی انتخابات آمریکا در نیویورک برگزار شد؛ دوره ای که ریچارد نیکسون (از حزب جمهوری خواه) و جان اف کندی (از حزب دموکرات) رقیب هم بودند ولی این مناظره راحت برگزار نشد: نیکسون مدتی بود که بیمار شده است بود ولی می خواست در این مناظره شرکت کند. جهت همین گروه مشاوران به او پیشنهاد دادند تا گریم کند. او جهت پوشاندن رنگ پریدگی اش از فوم استفاده کرده بود ولی حواسش نبود که زیر پروژکتورهای پرقدرت و گرم استودیو، این فوم ها اصلاح شوند. صورت ی نیکسون در همان دقایق اولیه مناظره عرق کرد و مردم او را دیدند که مستأصل رو به آنها ایستاده است. این در حالی بود که کندی با راحتی تمام، در تمام طول مناظره رو به دوربین حرف می زد.
جالب این بود: آنهایی که آن روز از رادیو به این مناظره گوش داده بودند، نیکسون و افرادی که از طریق تلویزیون به تماشای مناظره نشسته بودند، کندی را برنده مناظره می دانستند. آن سال از هر سه آمریکایی یک نفر مناظره را تماشا کرد که طبق آمار ۶۶.۴ میلیون نفر می شدند. در این انتخابات در نهایت کندی پیروز شد ولی این شروع، بحرانی به وجود آورد. تجربه رویارویی نیکسون و اتفاقاتی که رخ داد باعث شد ۱۶ سال تمام نامزدهای انتخابات از مناظره خودداری کنند. در سال ۱۹۷۶ بود که جرالد فورد جمهوری خواه و جیمی کارتر دموکرات در دومین مناظره زنده تاریخ انتخابات ریاست جمهوری آمریکا حاضر شدند.
مناظره‌های انتخاباتی چطور شکل گرفت؟
مناظره ای که باز هم به ضرر جمهوری خواهان تمام شد. در نخستین دور، اختلالی که در صدا پیش آمد ۲۷ دقیقه طول کشید و دو نامزد از وحشت اتفاق هایی آینده نگری نشده جُم نخوردند! ولی مناظره دوم بود که کارتر کار فورد را تمام کرد؛ او در جواب سوالی راجع به زیاد کردن نفوذ شوروی در اروپای شرقی گفت: «شوروی هیچ نفوذی در اروپای شرقی ندارد.» پاسخ فورد در حالی بود که در جنگ سرد، کشورهایی مثل لهستان، رومانی و مجارستان همه متحد شوروی بودند. اشتباه او، آرای کارتر را به شدت اوج برد ولی سال ۱۹۸۰ کارتر در برابر رونالد ریگان قرار داده شد که هنرپیشه بود و روبه روی دوربین راحت تر بود. در این برنامه تلویزیونی ریگان پرسش معروفش را پرسید و گفت: «اوضاع از چهار سال پیش بهتره یا نه؟» این جمله اعتماد به نفس ریگان را نشان و کارتر را در مقام پاسخگویی قرار داد. سوالی که جزو فرهنگ انتخاباتی ایالات متحده آمریکا شد و پس از آن، رقبای انتخاباتی آن را جهت نامزدی که یک دوره مدیر جمهور بود، به کار می بردند.
شوخ طبعی و زیرکی ریگان توصیه ای بود که کاملاً به چشم می آمد. مثلاً در مناظره سال ۱۹۸۴ ریگان ۷۳ ساله رقیب والتر ماندیل بود. او در جواب کسانی که می گفتند سنش جهت ریاست جمهوری بالاست، گفت: «به نظر من سن مسئله این مبارزه انتخاباتی نیست؛ من نمی خواهم از خامی و جوانی رقیبم سوءاستفاده کنم!» به جز این ماظره های مشهور، اتفاقات جالب دیگری هم در این برنامه های زنده رخ داده؛ مثلاً سال ۱۹۹۲ جیمز استاکدیل که نماینده نامزد مستقل مناظره اش را با جمله معروف «من کی ام؟ چرا این جا هستم؟» شروع کرد تا بگوید یک سیاستمدار نیست ولی در ادامه معلوم شد که او واقعاً گیج است! بدترین قسمت هنگامی که بود که مجری از استاکدیل راجع به زشتی های مسابقه پرسید و او در برابر میلیون ها بیننده جواب داد: «من سمعک ندارم، دوباره بپرس!»
«این یک واقعیت است: مناظره‌های تلویزیونی می‌توانند آرای یک نامزد انتخاباتی را تغییر دهند. این مناظره‌ها هستند که قدرت، اعتماد به نفس، هوشمندی، توانایی استدلال و
در سال های اخیر به علت فراگیر شدن تلویزیون بینندگان این مناظره ها زیاد کردن پیدا کرده. طبق آمار، مناظره دوم هیلاری کلینتون و دونالد ترامپ جهت انتخابات سال ۲۰۱۶ آمریکا بیش از ۱۰۰ میلیون نفر در داخل آمریکا بیننده داشته و بسیاری هم خارج از آمریکا آن را دیده اند. ولی تا پیش از این رکورد تاریخی، بیشترین بیننده از آن مناظره سال ۱۹۸۰ میان «رونالد ریگان» و «جیمی کارتر» بود که ۸۰.۲ میلیون نفر آن را تماشا کردند. هر چند که از نظر تعداد خانواده های بیننده، مناظره سال ۲۰۱۲ «باراک اوباما» و «میت رامنی» ۴۶.۲ میلیون بیننده داشته که مقداری از ۴۵.۸ خانواده ای که بیننده مناظره سال ۱۹۸۰ بودند زیاد شده است است. ولی کشورهای دیگر به اندازه آمریکا رغبتی در برگزاری مناظره های تلویزیونی انتخاباتی نشان نداده اند.
انگلیس و مقاومت
مناظره‌های انتخاباتی چطور شکل گرفت؟
انگلیس از کشورهایی بود که سرسختانه در برابر مناظره زنده تلویزیونی مقاومت می کرد. استدلال آنها این بود که شیوه آمریکایی مناظره تلویزیونی مناسب با سیستم پارلمانی انگلیس نیست چون ساکنان هر حوزه انتخابی، نه به یک نامزد نخست وزیری که به نامزد نمایندگی در مجلس عوام رأی می دهند. ۱۵ آوریل ۲۰۱۰ بود که در نهایت این قاعده شکسته شد. رهبران سه حزب مهم انگلیس، جهت نخستین بار در مناظره تلویزیونی شرکت کردند و به صورت زنده به پرسش های مردم پاسخ دادند.
برای این مناظره ها قانونی تصویب شد: قرار شد سه مناظره تلویزیونی هر یک به مدت ۹۰ دقیقه و هر کدام از یک شبکه تلویزیونی پخش شود. ضمناً پرسش هایی که قرار بود پرسیده شود از سوی تماشاگرانی که در استودیو حضور داشتند و بینندگان تلویزیونی به دست آمده بود؛ هر رهبر سیاسی، یک دقیقه جهت پاسخگویی به هر پرسش وقت داشت و دو کاندیدای دیگر می توانستند راجع به پاسخ رقیب ارزش اظهار نظر کنند.
فرانسه و یک تغییر مهم
مناظره زنده تلویزیونی در فرانسه از سال ۱۹۷۴ شروع شد؛ ۱۴ سال بعد از آن که آمریکا این روند را شروع کرد. این مناظره بین فرانسوا میتران و والری ژیسکاردستن صورت گرفت ولی هر لحظه هم اوضاع بر وفق مراد نبود؛ مثلاً سال ۲۰۰۲ ژاک شیراک از مناظره با ژان ماری لوپن خودداری کرد. سنت مناظره در فرانسه به این ترتیب بوده که به مدت سه ساعت، دو نامزد مهم رودرروی هم قرار می گرفتند و هر کدام بر اساس پرسش مجری، جواب هایی می دادند ولی زیاد به همدیگر حمله می کردند.
این روش در امسال میلادی تغییر کرد. این بار بر خلاف دوره های قبل که مناظره فقط بین دو نامزد نهایی برگزار می شد، هر پنج نامزد مهم (لوپن، فیون، ماکرون، آمون و ملانشون) حضور داشتند. در مناظره دوم این روش تغییر کرد و هر ۱۱ نامزد، حتی آنهایی که شانسی در جذب آرا نداشتند در برنامه حاضر و پاسخگوی سوالات دو مجری برنامه شدند. مناظره ای که با سه عنوان «اشتغال»، «امنیت» و «رفاه اجتماعی» برگزار شده است بود و حدود ۴ ساعت طول کشید.
کشورهای دیگر
در کشورهای دیگر هم که کم وبیش مسابقه جدی است مناظره ها برگزار می شود و گاهی هم به علت مخالفت یک نامزد دچار وقفه می شود. مثلاً در کانادا «مناظره رهبران کانادا برگزار می شود که از دو مناظره، یکی به زبان انگلیسی و یکی به زبان فرانسه تشکیل می شود. در استرالیا و آلمان هم در هر دوره مسابقه این مناظره ها برگزار می شود. در مصر بعد از بهار عربی این مناظره ها برگزار شد و این احتمالاً جدی ترین نمایش انتخاباتی میان کشورهای عربی بوده است.
ایران و مناظره به سبک فرانسوی
در کشور عزیزمان ایران سابقه مناظره های تلویزیونی فقط محدود به انتخابات نبوده؛ در سال ۱۳۶۰ بود که نخستین بار گروه های فکری فعال در جمهوری اسلامی رودرروی هم نشستند و از عقایید خودشان دفاع کردند. در آن مناظره ها، آیت الله بهشتی، آیت الله مصباح یزدی، عبدالکریم سروش، احسان طبری و نورالدین کیانوری (حزب توده)، حبیب الله پیمان (جنبش مسلمانان مبارز) و فرخ نگهدار (شاخه اکثریت شرکت چریک های فدایی خلق) با هم مباحثه می کردند. ولی بعد از کارها تروریستی منافقین و کمی بعد، منحل شدن حزب توده و چریک های فدایی عملاً این مناظره ها به آخر رسید. سال ۱۳۷۶ بود که در جریان انتخابات چهار نامزد، برابر هم قرار گرفتند. البته این مناظره ها زیاد شبیه جلسات پرسش و پاسخ بود و کسی نقدی به دیگری وارد نمی کرد. به خصوص که این برنامه ضبط شده است بود و جذابیت برنامه پخش زنده را هم نداشت. با این حال سال ۱۳۸۸ بود که نخستین مناظره های زنده دو نفره برگزار شد. مناظره هایی که جنجالی بود و نامزدها اتهام های مشکل به هم وارد می کردند.
بعد از حوادث آن سال و اشاره کارشناسان به شروع بحران از همان مناظره ها به نظر می رسید که تلویزیون دیگر تمایلی به این نوع برنامه ها نشان ندهد. ولی کمی بعد تلاش شد تا این مناظره ها جدی گرفته شود و از سال ۱۳۹۱، افرادی از گروه های سیاسی مخالف همدیگر در برابر هم قرار گرفتند. اوج این برنامه ها در انتخابات سال ۹۲ بود که به شیوه تازه ای اجرا شد. شش نامزد برابر یک مجری قرار می گرفتند و به سوالات پاسخ می دادند. هر نامزد هم فرصتی داشت تا به جواب نامزد دیگر بپردازد و آن را نقد کند. در این مناظره ها بود که حسن روحانی، از کارها هسته ای دوران خودش دفاع و از محمدباقر قالیباف بابت برخوردش با دانشجوها انتقاد کرد. از محسن رضایی جهت انتقال اخبار محرمانه به سایت تحت نظرش گلایه کرد و اعلام کرد که می تواند مسئله هسته ای را حل کند. در این برنامه بود که دکتر ولایتی برابر سعید جلیلی قرار داده شد و معلوم شد که اتحاد جریان اصولگرایی خیلی هم محکم نیست. این مناظره ها در سطوح دیگر هم ادامه پیدا کرد و نمایندگان آنها در برنامه های شبکه های متفاوت حاضر شدند و به همدیگر تاختند.
امسال اوضاع چطور است
به نظر می رسد که شیوه برگزاری مناظره در کشور عزیزمان ایران شبیه شیوه فرانسوی است؛ یعنی همه نامزدها برابر هم قرار می گیرند و هم به سوالات و هم به نقدها جواب می دهند. با این حال بر سر برگزاری مناظره ها کشمکش زیادی بود. کمیسیون نظارت بر انتخابات اول اعلام کرد که مناظره ها ضبط شده است است. ولی هنگامی که نامزدها همگی با این کار مخالفت کردند اعلام شد که این مناظره ها در سه بخش و به مدت سه ساعت به صورت زنده پخش می شود. حالا همه منتظرند تا ببینند این بار کدامیک از نامزدها رقبایش را در مناظره ها منکوب می کند. این مناظره ها می تواند وظیفه برنده را روشن کند؛ دست کم انتخابات سال ۹۲ این را به همه ثابت کرد.
واژه های کلیدی: آمریکا | برنامه | نامزدی | برگزاری | آمریکایی | انتخابات | نامزد نهایی | شبکه تلویزیونی | نامزد انتخابات | انتخابات ریاست جمهوری